ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ୩ ଜୁନ୍, ଏହି ଦିନ ଭାରତର ଇତିହାସରେ ଏକ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଏହି ଦିନ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଶେଷ ଭାଇସରାୟ ଲର୍ଡ ମାଉଣ୍ଟବେଟନ ଭାରତ ବିଭାଜନର ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହି ଘଟଣା ‘୩ ଜୁନ୍ ଯୋଜନା’ ବା ‘ମାଉଣ୍ଟବେଟନ ଯୋଜନା’ ନାମରେ ପରିଚିତ। ଏହି ଯୋଜନା ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଦୁଇଟି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବିଭକ୍ତ କରିବା ସହ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନର ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଶେଷ ରଣନୀତି ଥିଲା। ସେତେବେଳେ ଭାରତରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ଓ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଚରମରେ ଥିଲା। କେନ୍ଦ୍ରରେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଅନ୍ତରୀଣ ସରକାର ପରିସ୍ଥିତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହେଉଥିଲେ, କାରଣ ଆଇନଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷାର ଦାୟିତ୍ୱ ଇଂରେଜ ଅଫିସରଙ୍କ ପାଖରେ ଥିଲା। ଏହି ରାଜନୈତିକ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଗତିରୋଧ ଦୂର ପାଇଁ ‘୩ ଜୁନ୍ ଯୋଜନା’ ଆଗତ ହୋଇଥିଲା। ଯେଉଁଥିରେ ଭାରତ ବିଭାଜନ ଓ ଭାରତ ତଥା ପାକିସ୍ତାନକୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତରର ବିବରଣୀ ରହିଥିଲା।
ଲର୍ଡ ମାଉଣ୍ଟବେଟନ ୩ ଜୁନ୍ ୧୯୪୭ରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରୁ ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ରେଡିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଐତିହାସିକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ସେ କହିଥିଲେ, “ଭାରତୀୟ ନେତାମାନଙ୍କ ସହ ଦୀର୍ଘ ଆଲୋଚନା ପରେ ମୁଁ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଦେଇଥିଲି, ଯାହା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି। ଭାରତକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବାର ଚେଷ୍ଟା ସତ୍ତ୍ୱେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଓ କଂଗ୍ରେସ ମଧ୍ୟରେ ସହମତି ଅଭାବରୁ ଏହି ଯୋଜନା ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପଡ଼ିଛି।” ଏହି ଯୋଜନା ଅନୁଯାୟୀ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ରେ ଉଭୟ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲେ।
ବିଭାଜନର ମୂଳ ଆଧାର ଥିଲା ପଞ୍ଜାବ ଓ ବଙ୍ଗ ପ୍ରାନ୍ତକୁ ଧର୍ମୀୟ ଆଧାରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯିବ। ଏହି ପ୍ରାନ୍ତଗୁଡ଼ିକର ବିଧାନସଭାରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ ପୃଥକ୍ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ମତଦାନ କରିବେ। ସୀମା ନିର୍ଧାରଣ ପାଇଁ ସିରିଲ ରେଡକ୍ଲିଫଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏକ ସୀମା ଆୟୋଗ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାରେଖା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥିଲା।
ଦେଶର ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଏକ ବିଶେଷ ବିକଳ୍ପ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେମାନେ ଭାରତ, ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଯୋଗଦାନ କରିବେ ନା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରହିବେ, ତାହା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଥିଲେ। ଏହା ସହ, ମାଉଣ୍ଟବେଟନ ସ୍ୱାଧୀନତାର ତାରିଖକୁ ଜୁନ୍ ୧୯୪୮ରୁ ଆଗକୁ ଆଣି ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର ତୁରନ୍ତ ହୋଇପାରିବ। ଏହି ଯୋଜନା ଭାରତର ଭୂଗୋଳ ଓ ଇତିହାସକୁ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲା। ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ, ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ହିଂସା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଏହାର ପରିଣାମ ଥିଲା। ତଥାପି, ଏହା ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନକୁ ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବେ ଗଢ଼ି ତୋଳିବାରେ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା।
Comments are closed.