ଯୁଦ୍ଧ ବେଳେ କାହାର ବି ସମ୍ପତ୍ତି ନିଜ ଅଧିନକୁ ନେଇଥାଏ କି ଆର୍ମି ? ଜାଣନ୍ତୁ କାହା ପାଖେ ରହିଛି ପାୱାର

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଦେଶରେ ଯୁଦ୍ଧ କିମ୍ବା ଗମ୍ଭୀର ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଆସିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ରକ୍ଷା ବାହିନୀକୁ ପ୍ରଥମେ ତୁରନ୍ତ ସମ୍ବଳ ଜୁଟାଇବାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼େ, ସେ ଜମି ହେଉ, ଯାନବାହନ, ଘର ହେଉ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କିଛି ଯାହା ରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟରେ କାମରେ ଆସେ। ଏଭଳି ସମୟରେ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଯେ, ସେନା କ’ଣ ସିଧା ଯାଇ କାହାର ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ନେଇପାରେ? ଉତ୍ତର ହେଉଛି, ହଁ, କିନ୍ତୁ ଆଇନଗତ ସୀମା ଓ କ୍ଷତିପୂରଣ ସହିତ।

ଭାରତରେ କ’ଣ ରହିଛି ନିୟମ?

ଭାରତରେ ଏଥିପାଇଁ ଅନେକ ନିୟମ ଓ ଆଇନ ରହିଛି। ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଉଛି Defence of India Act ଏବଂ ଏହା ଅଧୀନରେ ଥିବା Defence of India Rules। ଏହି ଆଇନ ସରକାର ଓ ସେନାକୁ ଯୁଦ୍ଧ କିମ୍ବା ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତିରେ ନାଗରିକଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଅଧିକାର ଦେଇଥାଏ। ଅର୍ଥାତ୍, ଯଦି ସେନାକୁ କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିବିର ତିଆରି କରିବା, ଗୋଳାବାରୁଦ ରଖିବା କିମ୍ବା କୌଣସି ଘର ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ, ତେବେ ସେମାନେ ସେହି ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ନେଇପାରନ୍ତି।

କେଉଁ ନିୟମରେ ସମ୍ପତ୍ତି ନେଇହେବ?

ତେବେ ଏହାର ଅର୍ଥ ଏହା ନୁହେଁ ଯେ ସେନା ବିନା ପଚାରି କିମ୍ବା କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେଇ କାହାର ଜମି କିମ୍ବା ଘର ଜବତ କରିପାରେ। ଆଇନ ସ୍ପଷ୍ଟ କହୁଛି ଯେ ମାଲିକଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ। କବଜା କେବଳ ସେତେ ସମୟ ପାଇଁ ରହିପାରେ ଯେତେ ସମୟ ଯୁଦ୍ଧ କିମ୍ବା ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଜାରି ରହେ। ପରିସ୍ଥିତି ସାଧାରଣ ହେଲେ ସମ୍ପତ୍ତି ମାଲିକଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦେବାକୁ ପଡ଼େ କିମ୍ବା ସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ନେବାକୁ ହେଲେ ଅଧିଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ।

AFSPA କେତେବେଳେ ଲାଗୁ ହୋଇପାରେ?

ଏହା ବ୍ୟତୀତ, କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ଲାଗୁ ହେଉଥିବା Armed Forces Special Powers Act (AFSPA) ମଧ୍ୟ ସେନାକୁ ଅତିରିକ୍ତ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରେ। ଯଦି କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳକୁ ‘ବିଚଳିତ ଅଞ୍ଚଳ’ ଘୋଷଣା କରାଯାଏ, ତେବେ ସେଠାରେ ସେନାକୁ ତଲାସୀ, ସନ୍ଦିଗ୍ଧ ସମ୍ପତ୍ତି କିମ୍ବା ଘରକୁ ସିଲ୍‌ କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନୁମତି ମିଳିଥାଏ। ତେବେ ଏହି ଅଧିକାର କେବଳ ସେହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ସୀମିତ ଯେଉଁଠାରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କିମ୍ବା ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ହିଂସା ଚାଲିଛି ।

କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ କୋର୍ଟରେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରାଯାଇପାରେ?

ଅନେକ ସମୟରେ ଯୁଦ୍ଧ କିମ୍ବା ଜାତୀୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମୟରେ ସେନା ନିଜେ ଯାନବାହନ, ଟ୍ରକ୍‌, ମେସିନେରୀ କିମ୍ବା ଖେତଖଳା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟବହାର କରିପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କୁ ରେକର୍ଡ ରଖିବାକୁ ଓ କ୍ଷତିପୂରଣର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାକୁ ପଡ଼େ। ସେନା ଅଧିକାରୀମାନେ ବିନା ଲିଖିତ ଆଦେଶ କିମ୍ବା ଉଚିତ କାରଣ ବିନା କୌଣସି ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ନିଜ ଅଧୀନକୁ ରଖିପାରିବେ ନାହିଁ।

ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଲାଗେ ଯେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଭୁଲ ଭାବେ କିମ୍ବା ବିନା କ୍ଷତିପୂରଣରେ ନିଆଯାଇଛି, ତେବେ ସେ କୋର୍ଟରେ ଏହାକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିପାରନ୍ତି। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଓ ହାଇକୋର୍ଟ ଅନେକ ଥର କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନାଗରିକ ଅଧିକାର ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରିବା ଜରୁରୀ।