ଆଜିର ଡିଜିଟାଲ ଯୁଗରେ ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ୍ ଆମ ଜୀବନର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ହୋଇପଡ଼ିଛି। ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ପାସୱାର୍ଡ, ଫଟୋ, ଭିଡିଓ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ ସବୁ ଆମ ଫୋନ୍ରେ ରହିଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ ହ୍ୟାକ୍ ହୋଇଯାଏ, ତେବେ ଏହା ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ତେବେ ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ ହ୍ୟାକ୍ ହୋଇଛି କି ନାହିଁ, ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଓ ସୁରକ୍ଷା ଉପାୟ ରହିଛି। ଆସନ୍ତୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବେ ଜାଣିବା।
ଫୋନ୍ ହ୍ୟାକ୍ ହେବାର ମୁଖ୍ୟ ସଙ୍କେତ
ବ୍ୟାଟେରୀ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଶେଷ ହେବା:
ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ର ବ୍ୟାଟେରୀ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଶୀଘ୍ର ଶେଷ ହେଉଛି କିମ୍ବା ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଡିସଚାର୍ଜ ହୋଇଯାଉଛି, ତେବେ ଏହା ଏକ ସଙ୍କେତ ହୋଇପାରେ। ହ୍ୟାକର୍ମାନେ ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ରେ ମାଲୱେର କିମ୍ବା ସ୍ପାଇୱେର ଇନଷ୍ଟଲ କରିଥାଇପାରନ୍ତି, ଯାହା ଆପଣଙ୍କ ଅଜାଣତରେ ଚାଲିଥାଏ ଏବନ ବ୍ୟାଟେରୀ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଶେଷ ହୋଇଥାଏ।
ଅଜଣା ଆପ୍ ଇନଷ୍ଟଲ ହେବା:
ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ରେ ଏମିତି କିଛି ଆପ ଦେଖାଯାଉଛି, ଯାହାକୁ ଆପଣ ନିଜେ ଇନଷ୍ଟଲ କରିନାହାନ୍ତି, ତେବେ ସତର୍କ ହୁଅନ୍ତୁ। ଏହି ଆପ୍ ହ୍ୟାକର୍ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଇନଷ୍ଟଲ ହୋଇଥାଇପାରେ, ଯାହା ଆପଣଙ୍କ ତଥ୍ୟ ଚୋରି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
ଫୋନ୍ ଧୀରେ ଚାଲିବା କିମ୍ବା ହଠାତ୍ ହେଙ୍ଗ ହେବା:
ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ ଅତ୍ୟଧିକ ଧୀରେ ଚାଲୁଛି, ବାରମ୍ବାର ହେଙ୍ଗ ହେଉଛି କିମ୍ବା ଅଜଣା କାରଣରୁ ରିଷ୍ଟାର୍ଟ ହେଉଛି, ତେବେ ଏହା ମାଲୱେର କିମ୍ବା ହ୍ୟାକିଂର ସଙ୍କେତ ହୋଇପାରେ।
ଅଜଣା କଲ୍ କିମ୍ବା ମେସେଜ ପଠାଯିବା:
ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ରୁ ଅଜଣା ନମ୍ବରକୁ କଲ୍ କିମ୍ବା ମେସେଜ ଯାଉଥିବା ଦେଖିଲେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସତର୍କ ହୁଅନ୍ତୁ। ହ୍ୟାକର୍ମାନେ ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ରୁ ସ୍ପାମ ମେସେଜ କିମ୍ବା କଲ୍ କରିପାରନ୍ତି।
ଅଜଣା ପପ୍-ଆପ୍ ବିଜ୍ଞାପନ:
ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ରେ ବାରମ୍ବାର ଅଜଣା ପପ୍-ଆପ୍ ବିଜ୍ଞାପନ ଦେଖାଯାଉଛି, ତେବେ ଏହା ଆଡୱେର (Adware) କିମ୍ବା ମାଲୱେରର ସଙ୍କେତ ହୋଇପାରେ। ଏହା ହ୍ୟାକର୍ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆପଣଙ୍କ ତଥ୍ୟ ଚୋରି କରିବାର ଏକ ଉପାୟ ହୋଇପାରେ।
ଡାଟା ଅତ୍ୟଧିକ ସରିବା:
ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ମୋବାଇଲ ଡାଟା ସାଧାରଣ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଛି, ତେବେ ଏହା ସଙ୍କେତ ଦେଇପାରେ ଯେ ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ରେ କିଛି ଅଜଣା ଆପ୍ ପଛପଟେ ଚାଲୁଛି, ଯାହା ଆପଣଙ୍କ ତଥ୍ୟ ହ୍ୟାକର୍ଙ୍କୁ ପଠାଉଛି।
ଅଜଣା ଲୋକେସନ୍ ଟ୍ୟାଗ୍ କିମ୍ବା ଲଗଇନ୍:
ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଜି-ମେଲ, ଫେସବୁକ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଅଜଣା ଡିଭାଇସ୍ କିମ୍ବା ଲୋକେସନ୍ରୁ ଲଗଇନ୍ ହେବାର ସୂଚନା ମିଳୁଛି, ତେବେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ସଙ୍କେତ ଯେ ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ କିମ୍ବା ଆକାଉଣ୍ଟ ହ୍ୟାକ୍ ହୋଇଛି।
ଫୋନ୍ ହ୍ୟାକ୍ ହେବାରୁ କିପରି ରୋକିବେ?
ଫୋନ୍ ହ୍ୟାକ୍ ହେବାର ଆଶଙ୍କାକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ କିଛି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇପାରିବେ
ଷ୍ଟ୍ରଙ୍ଗ ପାସୱାର୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ:
ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ ଓ ଆକାଉଣ୍ଟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଜଟିଳ ପାସୱାର୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ। ଏହାରେ ଅକ୍ଷର, ସଂଖ୍ୟା ଓ ସ୍ପେସିଆଲ କାରେକ୍ଟର ମିଶାନ୍ତୁ। ସମୟ ସମୟରେ ପାସୱାର୍ଡ ବଦଳାନ୍ତୁ।
ଟୁ-ଫାକ୍ଟର ଅଥେଣ୍ଟିକେସନ (2FA) ଚାଲୁ କରନ୍ତୁ:
ଜି-ମେଲ, ଫେସବୁକ, ହ୍ୱାଟ୍ସଆପ୍ ଭଳି ଆକାଉଣ୍ଟଗୁଡ଼ିକରେ 2FA ଚାଲୁ କରନ୍ତୁ।
ଅଜଣା ଲିଙ୍କ କିମ୍ବା ଆପ୍ସରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ:
ଅଜଣା ଇ-ମେଲ, ମେସେଜ କିମ୍ବା ୱେବସାଇଟରୁ ଆସୁଥିବା ଲିଙ୍କରେ କ୍ଲିକ୍ କରନ୍ତୁ ନାହିଁ। କେବଳ ଗୁଗଲ ପ୍ଲେ ଷ୍ଟୋର କିମ୍ବା ଆପଲ ଆପ୍ ଷ୍ଟୋରରୁ ଆପ୍ସ ଡାଉନଲୋଡ କରନ୍ତୁ।
ଆଣ୍ଟିଭାଇରସ ସଫ୍ଟୱେର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ:
ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ରେ ଏକ ଭରସାଯୋଗ୍ୟ ଆଣ୍ଟିଭାଇରସ ଆପ୍ ଇନଷ୍ଟଲ କରନ୍ତୁ, ଯାହା ମାଲୱେର ଓ ସ୍ପାଇୱେରକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ହଟାଇପାରିବ। ନିୟମିତ ଭାବେ ଫୋନ୍କୁ ସ୍କାନ କରନ୍ତୁ।
ଫୋନ୍ ସଫ୍ଟୱେର ଅପଡେଟ ରଖନ୍ତୁ:
ଆପଣଙ୍କ ଫୋନ୍ର ଅପରେଟିଂ ସିଷ୍ଟମ ଓ ଆପ୍ସଗୁଡ଼ିକୁ ନିୟମିତ ଅପଡେଟ କରନ୍ତୁ। ଅପଡେଟରେ ସାଧାରଣତଃ ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଦୋଷଗୁଡ଼ିକର ସମାଧାନ ଥାଏ।
ସାବଧାନତାର ସହ ୱାଇ-ଫାଇ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ:
ସାର୍ବଜନୀନ ଓୱାଇ-ଫାଇ ନେଟୱାର୍କରେ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ କିମ୍ବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ କରୁଥିଲେ VPN ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ। ଏହା ଆପଣଙ୍କ ତଥ୍ୟକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବ।
ଯଦି ଫୋନ୍ ହ୍ୟାକ୍ ହୋଇଛି ବୋଲି ସନ୍ଦେହ ହୁଏ, ତେବେ କ’ଣ କରିବେ?
ଇଣ୍ଟରନେଟ ସଂଯୋଗ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରନ୍ତୁ: ଫୋନ୍ର ଡାଟା ଓ ୱାଇ-ଫାଇ ବନ୍ଦ କରି ହ୍ୟାକର୍ଙ୍କୁ ତଥ୍ୟ ପଠାଇବାରୁ ରୋକନ୍ତୁ।
ସନ୍ଦେହଜନକ ଆପ୍ସ ଡିଲିଟ କରନ୍ତୁ: ଅଜଣା ଆପ୍ସକୁ ତୁରନ୍ତ ଡିଲିଟ କରନ୍ତୁ।
ପାସୱାର୍ଡ ବଦଳାନ୍ତୁ: ସମସ୍ତ ଆକାଉଣ୍ଟର ପାସୱାର୍ଡ ବଦଳାନ୍ତୁ ଓ 2FA ଚାଲୁ କରନ୍ତୁ।
ଫୋନ୍ ରିସେଟ କରନ୍ତୁ: ଯଦି ସମସ୍ୟା ଜାରି ରହେ, ଫୋନ୍କୁ ଫ୍ୟାକ୍ଟରୀ ରିସେଟ କରନ୍ତୁ। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟର ବ୍ୟାକଅପ ନେଇ ରଖନ୍ତୁ।
ସାଇବର ପୁଲିସଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରନ୍ତୁ: ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ତଥ୍ୟ ଚୋରି ହୋଇଥିବା ସନ୍ଦେହ ହୁଏ, ତେବେ ସ୍ଥାନୀୟ ସାଇବର କ୍ରାଇମ ସେଲ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରନ୍ତୁ।
ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତ
ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ହ୍ୟାକିଂରୁ ସୁରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ସଚେତନତା ହେଉଛି ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଅସ୍ତ୍ର। ଅଜଣା ଲିଙ୍କ, ମେସେଜ କିମ୍ବା ଆପ୍ସକୁ ଏଡ଼ାଇବା ସହ ନିୟମିତ ଭାବେ ଫୋନ୍ର ସୁରକ୍ଷା ଯାଞ୍ଚ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହା ସହ ସରକାରୀ ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ପୋର୍ଟାଲ ଯେପରିକି cybercrime.gov.in ଜରିଆରେ ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସୂଚନା ମିଳିପାରିବ।
Comments are closed.