ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଇଭେଟ ଜବ୍ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ଦରମା କେତେ ହେବା ଉଚିତ୍ ? କ’ଣ କହୁଛନ୍ତି ବିଶେଷଜ୍ଞ

ଭୁବନେଶ୍ୱର: ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ବେସିକ୍ ଦରମା ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଆଲୋଚନା ହୁଏ। ଦେଶରେ ବଢୁଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଅନୁସାରେ ଦରମା ମଧ୍ୟ ସେହି ଅନୁସାରେ ବଢୁଛି କି? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ବେଳେ ବେଳେ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଆସେ। ରାଜ୍ୟରେ ବଢୁଥିବା ଜୀବନଯାତ୍ରା ଖର୍ଚ୍ଚ, ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଓ ଆର୍ଥିକ ଅସମାନତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏକ ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ବେସିକ୍ ଦରମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହୋଇପଡ଼ିଛି। ଏହି ବିଷୟରେ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତାମତ ଆଧାରରେ ଆମେ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ଆଲୋଚନା କରୁଛୁ।

ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟରର ବର୍ତ୍ତମାନ ଦରମା ସ୍ଥିତି

ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ବେସିକ୍ ଦରମା ବିଭିନ୍ନ ଶିଳ୍ପ ଓ ପଦବୀ ଅନୁସାରେ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ:

• ଅଣଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକ (Unskilled Workers): ନିର୍ମାଣ, ଖୁଚୁରା ବିକ୍ରୟ କିମ୍ବା ଛୋଟ ଶିଳ୍ପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକଙ୍କ ବେସିକ୍ ଦରମା ମାସିକ ୮,୦୦୦ ରୁ ୧୨,୦୦୦ ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟରେ ରହୁଛି।
• ଅର୍ଦ୍ଧ-ଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକ (Semi-Skilled Workers): ଟେକ୍ନିସିୟାନ, ମେସିନ ଅପରେଟର କିମ୍ବା ଅଫିସ ସହାୟକଙ୍କ ଦରମା ୧୨,୦୦୦ ରୁ ୨୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ।
• ଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକ ଓ ପ୍ରଫେସନାଲ (Skilled Workers & Professionals): ଆଇଟି, ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ, ମାର୍କେଟିଂ କିମ୍ବା ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବେସିକ୍ ଦରମା ୨୫,୦୦୦ ରୁ ୧ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା କିମ୍ବା ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ।

ତେବେ, ଅନେକ ପ୍ରାଇଭେଟ କମ୍ପାନୀରେ ବେସିକ୍ ଦରମା ସହିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ଯଥା ପ୍ରୋଭିଡେଣ୍ଟ ଫଣ୍ଡ (PF), ଗ୍ରାଚୁଇଟି, ମେଡିକାଲ ଇନସୁରାନ୍ସ ଓ ବୋନସ୍ ମିଳୁଥିବା ବେଳେ କିଛି କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଳ୍ପ କିମ୍ବା ଅସଙ୍ଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ସୁବିଧା ମିଳୁନାହିଁ।

ବେସିକ୍ ଦରମା କେତେ ହେବା ଉଚିତ?

ଓଡ଼ିଶାରେ ଏକ ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ବେସିକ୍ ଦରମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚାରକୁ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ:

• ଜୀବନଯାତ୍ରା ଖର୍ଚ୍ଚ: ଭୁବନେଶ୍ୱର, କଟକ ଭଳି ସହରରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମାସିକ ଖର୍ଚ୍ଚ (ଘର ଭଡ଼ା, ଖାଦ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଚିକିତ୍ସା ଓ ଯାତାୟାତ) ୧୫,୦୦୦ ରୁ ୨୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ହୋଇଥାଏ। ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଏହା ୧୦,୦୦୦ ରୁ ୧୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ହୋଇପାରେ।
• ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି: ଭାରତରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ପ୍ରାୟ ୫-୭% ରହୁଛି, ଯାହା ଦରମା ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ସମାନ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ।
• ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରୀ ଆଇନ: ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରୀ ନିୟମ ଅନୁସାରେ, ଅଣଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ ଦୈନିକ ମଜୁରୀ ୩୫୦-୪୦୦ ଟଙ୍କା ଓ ଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ ୫୦୦ ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ରହିଛି। ଏହା ମାସିକ ୯,୦୦୦ ରୁ ୧୩,୦୦୦ ଟଙ୍କା ହୋଇଥାଏ।
• ଶିକ୍ଷା ଓ ଦକ୍ଷତା: ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ଦକ୍ଷ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଦରମା ତାଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ଅଭିଜ୍ଞତା ଅନୁସାରେ ଅଧିକ ହେବା ଉଚିତ।

ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତ ଅନୁସାରେ, ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟରରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବେସିକ୍ ଦରମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇପାରେ:

• ଅଣଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକ: ମାସିକ ୧୫,୦୦୦ ରୁ ୧୮,୦୦୦ ଟଙ୍କା। ଏହା ଜୀବନଯାତ୍ରାର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବ।
• ଅର୍ଦ୍ଧ-ଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକ: ମାସିକ ୨୦,୦୦୦ ରୁ ୩୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା। ଏହା ସେମାନଙ୍କ ଦକ୍ଷତା ଓ ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବ।
• ଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକ/ପ୍ରଫେସନାଲ: ମାସିକ ୪୦,୦୦୦ ଟଙ୍କାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୧.୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ବା ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ, ଯୋଗ୍ୟତା ଓ ଶିଳ୍ପ ଅନୁସାରେ।

ସରକାରୀ ନୀତି ଓ ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟର

ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟରରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରୀ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି। ତେବେ, ଅନେକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ମଧ୍ୟମ ଶିଳ୍ପରେ ଏହି ନୀତିର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ନେଇ ଅଭିଯୋଗ ରହିଛି। ସରକାରୀ ତଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ, ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୬୦% ପ୍ରାଇଭେଟ ଶ୍ରମିକ ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରୀଠାରୁ କମ୍ ଦରମା ପାଉଛନ୍ତି।

ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତ

ଆର୍ଥିକ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତ ଅନୁସାରେ, ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟରରେ ବେସିକ୍ ଦରମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ପାଇଁ ଏକ “ଜୀବନ୍ତ ମଜୁରୀ” (Living Wage) ମଡେଲ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇପାରେ। ଏହି ମଡେଲ ଅନୁସାରେ, ଜଣେ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଦରମା ଏପରି ହେବା ଉଚିତ ଯେ ସେ ନିଜ ଓ ପରିବାରର ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା (ଖାଦ୍ୟ, ବାସଗୃହ, ଶିକ୍ଷା, ଚିକିତ୍ସା) ପୂରଣ କରିପାରିବେ। ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହି ଜୀବନ୍ତ ମଜୁରୀ ମାସିକ ୧୮,୦୦୦ ରୁ ୨୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟରେ ହୋଇପାରେ।

ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଓ ସମାଧାନ

ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାଇଭେଟ ସେକ୍ଟରରେ ଉଚିତ ବେସିକ୍ ଦରମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ କିଛି ପ୍ରମୁଖ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ରହିଛି:

• ଅସଙ୍ଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ର: ଅନେକ ପ୍ରାଇଭେଟ କମ୍ପାନୀ ଅସଙ୍ଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରୀ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉନାହିଁ।
• କମ୍ ଦରମାରେ ଶ୍ରମିକ ନିୟୋଜନ: ଅନେକ କମ୍ପାନୀ ଲାଭ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ କମ୍ ଦରମାରେ ଶ୍ରମିକ ନିୟୋଜନ କରୁଛନ୍ତି।
• ଦକ୍ଷତାର ଅଭାବ: ଅନେକ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ନିକଟରେ ଉଚ୍ଚ ଦକ୍ଷତା ନଥିବା ହେତୁ ସେମାନେ କମ୍ ଦରମା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି