ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ (୨୨ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫) ପରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ବିରୋଧରେ କଠୋର ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଯେଉଁଥିରେ ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥଗିତ, ଅଟାରୀ-ବାଘା ସୀମାନ୍ତ ବନ୍ଦ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନୀ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ଭିସା ରଦ୍ଦ ଆଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହାର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ପାକିସ୍ତାନ ୨୪ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫ରେ ଭାରତୀୟ ବିମାନ ପାଇଁ ନିଜର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଛି। ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ପାକିସ୍ତାନ ରାଜନୈତିକ ଓ କୂଟନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ ଭାବେ ଦେଖୁଛି, କିନ୍ତୁ ଏହା ନିଜେ ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଏକ ଆର୍ଥିକ ଆଘାତ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଛି। ଏହି ଖବରକୁ ଆମେ ଏକ ଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରୁଛୁ—ଯେଉଁଠି ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦର ଆର୍ଥିକ, ସାମାଜିକ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରଭାବ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିବା।
ଏୟାରସ୍ପେସ୍ କ’ଣ ଓ ଏହା କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ?
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାଶ ମାର୍ଗ ଥାଏ, ଯାହାକୁ ଏୟାରସ୍ପେସ୍ କୁହାଯାଏ। ଏହା ସେହି ଦେଶର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱର ଏକ ଅଂଶ। ଯେତେବେଳେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ଗୋଟିଏ ଦେଶରୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ଯାଏ, ସେତେବେଳେ ଏହା ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ଦେଇ ଗତି କରେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଦିଲ୍ଲୀରୁ ଇଉରୋପ କିମ୍ବା ଉତ୍ତର ଆମେରିକାକୁ ଯାଉଥିବା ବିମାନ ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ଦେଇ ଯାଏ, କାରଣ ଏହା ସବୁଠାରୁ ଅଳ୍ପ ସମୟ ଆକାଶ ମାର୍ଗ ଓ ଖର୍ଚ୍ଚ କମ୍ ରାସ୍ତା। ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ ହେବା ଫଳରେ ଭାରତୀୟ ବିମାନଗୁଡ଼ିକୁ ଏବେ ଅତିରିକ୍ତ ରାସ୍ତା (ଯେପରି ଆରବ ସାଗର ଉପରେ ଦେଇ) ନେବାକୁ ପଡ଼ୁଛି, ଯାହା ଅଧିକ ସମୟ, ଅଧିକ ଇନ୍ଧନ ଏବଂ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚର କାରଣ ହେଉଛି।
ଓଭରଫ୍ଲାଇଟ୍ ଫି’ର ଖେଳ: ପାକିସ୍ତାନର ଆର୍ଥିକ ଆଘାତ
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ଚଳାଚଳ ନିୟମ ଅନୁସାରେ, ଯେତେବେଳେ ଏକ ବିମାନ କୌଣସି ଦେଶର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ଦେଇ ଯାଏ, ସେତେବେଳେ ସେହି ଦେଶକୁ ‘ଓଭରଫ୍ଲାଇଟ୍ ଫି’ ଦେବାକୁ ପଡ଼େ। ଏହି ନିୟମ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସିଭିଲ୍ ଏଭିଏସନ୍ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ୍ (ICAO) ଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ। ଭାରତୀୟ ବିମାନଗୁଡ଼ିକ ଯେତେବେଳେ ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ଦେଇ ଉଡ଼ୁଥିଲା, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉଡ଼ାଣ ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏହି ଫି’ ମିଳୁଥିଲା। ଆନୁମାନିକ ଭାବେ ଯଦି ଦେଖିବା, ଭାରତୀୟ ବିମାନଗୁଡ଼ିକଠୁ ପାକିସ୍ତାନ ମାସିକ ୩୦ରୁ ୪୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଆୟ କରୁଥିଲା। ୨୦୧୯ ବାଲାକୋଟ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ ହେବା ସମୟରେ ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରାୟ ୫୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ କ୍ଷତି ସହିଥିଲା।
ଏବେ ପୁନର୍ବାର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ କରି ପାକିସ୍ତାନ ନିଜର ଏକ ବଡ଼ ଆୟର ଉତ୍ସକୁ ଅବରୋଧ କରିଛି। ଏକ ବୋଇଙ୍ଗ ୭୩୭ ବିମାନ ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ ଉଡ଼ିବା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୫୮୦ ଡଲାର (ପ୍ରାୟ ୪୮,୦୦୦ ଟଙ୍କା) ଫି’ ଦେଇଥାଏ, ଏବଂ ବଡ଼ ବିମାନ ପାଇଁ ଏହି ଫି’ ଆହୁରି ଅଧିକ। ୨୦୧୯ରେ ପ୍ରାୟ ୪୦୦ଟି ବିମାନ ପ୍ରତିଦିନ ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ ଉଡ଼ୁଥିଲେ, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନର ସିଭିଲ୍ ଏଭିଏସନ୍ ଅଥରିଟି (CAA) ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ (PIA) ପାଇଁ ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାୟ ୨.୩୨ ଲକ୍ଷ ଡଲାରରୁ ୩ ଲକ୍ଷ ଡଲାର ଆୟ ଆଣୁଥିଲା। ଏବେ ଏହି ଆୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି।
ଭାରତ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ: ସାମୟିକ ଅସୁବିଧା କିନ୍ତୁ ଦୀର୍ଘମିଆଦୀ ସମାଧାନ
ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ ହେବା ଫଳରେ ଭାରତୀୟ ବିମାନ ସେବା ଉପରେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଛି। ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ, ଇଣ୍ଡିଗୋ, ସ୍ପାଇସଜେଟ ଏବଂ ଆକାଶ ଏୟାର ଭଳି ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ଏବେ ଦିଲ୍ଲୀ, ମୁମ୍ବାଇ, ଲକ୍ଷ୍ନୌ ଓ ଅମୃତସର ଭଳି ଉତ୍ତର ଭାରତୀୟ ସହରମାନଙ୍କରୁ ଇଉରୋପ, ଉତ୍ତର ଆମେରିକା, ମଧ୍ୟ ପୂର୍ବ ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଏସିଆକୁ ଯାଉଥିବା ବିମାନଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଅତିରିକ୍ତ ରାସ୍ତା ନେବାକୁ ପଡ଼ୁଛି। ଏହା ଫଳରେ ଉଡ଼ାଣ ସମୟ ୨ରୁ ୩ ଘଣ୍ଟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଅଧିକ ଇନ୍ଧନ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଛି ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିମାନଗୁଡ଼ିକୁ ଇଉରୋପୀୟ ସହରମାନଙ୍କରେ (ଯେପରି ଭିଏନା ଓ କୋପେନହେଗେନ) ଇନ୍ଧନ ପୂରଣ ପାଇଁ ଅବତରଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି।
ଏହି ଅତିରିକ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଯୋଗୁଁ ଭାରତୀୟ ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟ ୧୦-୧୫ ମିଲିୟନ ଡଲାର (୮୦-୧୨୦ କୋଟି ଟଙ୍କା) କ୍ଷତି ସହୁଛନ୍ତି, ଯାହା ଟିକେଟ୍ ମୂଲ୍ୟରେ ୮-୧୨% ବୃଦ୍ଧିର କାରଣ ହୋଇପାରେ। ଇଣ୍ଡିଗୋ ପରି ସଂସ୍ଥା ଆଲମାଟୀ (କାଜାକିସ୍ତାନ) ଓ ତାସକେଣ୍ଟ (ଉଜବେକିସ୍ତାନ) ଭଳି ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥଳକୁ ଉଡ଼ାଣ ବାତିଲ କରିଛି, କାରଣ ଅତିରିକ୍ତ ରାସ୍ତା ନିଜ ବିମାନଗୁଡ଼ିକର ସାମର୍ଥ୍ୟ ବାହାରେ।
ତେବେ, ଭାରତୀୟ ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଏହି ଅସୁବିଧାକୁ ପରିଚାଳନା କରିବା ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ରାସ୍ତା ଓ କାର୍ଯ୍ୟନୀତି ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି। ଭାରତର ସିଭିଲ୍ ଏଭିଏସନ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ କେ. ରାମ ମୋହନ ନାୟଡୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସରକାର ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ସହ ମିଳିତ ଭାବେ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ଅସୁବିଧା ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି।
ପାକିସ୍ତାନର ଆର୍ଥିକ କ୍ଷତି: ନିଜ ଜାଲରେ ନିଜେ ଫସିଲା
ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଭାରତକୁ ଅସୁବିଧାରେ ପକାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନିଆଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଆଘାତ। ଭାରତ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ତୃତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଦ୍ରୁତ ବିକାଶଶୀଳ ବିମାନ ଚଳାଚଳ ବଜାର। ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାୟ ୭୦ରୁ ୮୦ଟି ଭାରତୀୟ ବିମାନ (କେତେକ ଦିନରେ ୧୦୦ରୁ ଅଧିକ) ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ଦେଇ ଉଡ଼ୁଥିଲେ। ଏହି ବିମାନଗୁଡ଼ିକରୁ ମିଳୁଥିବା ଓଭରଫ୍ଲାଇଟ୍ ଫି’ ପାକିସ୍ତାନର ସିଭିଲ୍ ଏଭିଏସନ୍ ଅଥରିଟି ଏବଂ PIA ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଆୟର ଉତ୍ସ ଥିଲା।
ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଭାରତ ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନୀ ବିମାନ ପାଇଁ ନିଜର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଛି (୩୦ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫ରୁ ୨୩ ମେ ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ)। ଏହା ପାକିସ୍ତାନ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ (PIA) ପାଇଁ ଅତିରିକ୍ତ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି, କାରଣ ଏହାକୁ ଏବେ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଓ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥଳ ପାଇଁ ଚୀନ କିମ୍ବା ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଉପରେ ଦେଇ ଅତିରିକ୍ତ ରାସ୍ତା ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଏହା ଫଳରେ PIAର ଉଡ଼ାଣ ସମୟ ୧ରୁ ୨ ଘଣ୍ଟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ଏବଂ ଅଧିକ ଇନ୍ଧନ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ।
ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରଭାବ: କୂଟନୀତି ଓ ବିମାନ ଚଳାଚଳ
ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ କେବଳ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନର ଆର୍ଥିକ ସମୀକରଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁନାହିଁ, ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ଚଳାଚଳ ଓ କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ମଧ୍ୟ ଜଟିଳ କରୁଛି। ଅନ୍ୟ ଦେଶର ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ (ଯେପରି କତାର ଏୟାରୱେଜ୍ ଓ KLM) ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବ୍ୟବହାର ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି, ଯାହା ଭାରତୀୟ ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ପଛରେ ପକାଇଛି। ଏହା ଫଳରେ ମଧ୍ୟ ପୂର୍ବ ଓ ଇଉରୋପୀୟ ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଭାରତୀୟ ବଜାରରେ ଅଧିକ ଲାଭ ପାଇପାରନ୍ତି।
ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟ ଏହି ବିବାଦ ହ୍ରାସ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି। ଆମେରିକା, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର, କାନାଡା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେଶ ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଜମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀର ଓ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଯାତ୍ରା ନ କରିବା ପାଇଁ ନିଜ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେହବାଜ ଶରିଫ ଆମେରିକୀୟ ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ମାର୍କୋ ରୁବିଓଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନାରେ ଏହି ଆକ୍ରମଣରେ ପାକିସ୍ତାନର ସମ୍ପୃକ୍ତିକୁ ଅସ୍ୱୀକାର କରି ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ତଦନ୍ତର ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛନ୍ତି।
ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଭାବ: ଯାତ୍ରୀ ଓ ଅର୍ଥନୀତି
ଭାରତୀୟ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ ଏକ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଅଧିକ ଉଡ଼ାଣ ସମୟ ଯୋଗୁଁ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ବିଳମ୍ବ, ସଂଯୋଗୀ ଉଡ଼ାଣ ହରାଇବା ଓ ଅଧିକ ଟିକେଟ୍ ମୂଲ୍ୟ ଭଳି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ୁଛି। ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆ ଓ ଇଣ୍ଡିଗୋ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅସୁବିଧା ପାଇଁ ଦୁଃଖ ପ୍ରକାଶ କରି ସୁରକ୍ଷାକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଉଥିବା କହିଛନ୍ତି। ଭାରତର ସିଭିଲ୍ ଏଭିଏସନ୍ ନିୟାମକ ଡିଜିସିଏ (DGCA) ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ସହ ସଠିକ୍ ଯୋଗାଯୋଗ, ଅତିରିକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ-ପାନୀୟ ଓ ଚିକିତ୍ସା ସୁବିଧା ଯୋଗାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛି।
ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତି ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ଯୋଗୁଁ ଅଧିକ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହେଉଛି। PIA, ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟରେ ରହିଛି, ଏବେ ଅତିରିକ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଓ ସୂଚୀ ବାତିଲ ଭଳି ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି। ଏହା ପାକିସ୍ତାନୀ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି, କାରଣ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଟିକେଟ୍ ମୂଲ୍ୟ ଓ ବିଳମ୍ବ ସହିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
କିଏ ଅଧିକ କ୍ଷତି ସହିବ ?
ଭାରତୀୟ ବିମାନ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଅତିରିକ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଓ ସାମୟିକ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ବିକଳ୍ପ ରାସ୍ତା ଓ ସୂଚୀ ପରିଚାଳନା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାକୁ ମୁକାବିଲା କରୁଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଏକ ଆର୍ଥିକ ଆତ୍ମଘାତୀ ପଦକ୍ଷେପ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଛି। ଏହା ନିଜର ଓଭରଫ୍ଲାଇଟ୍ ଫି’ରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବା ସହ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଆହୁରି ଦୁର୍ବଳ କରୁଛି। ଏକ ପ୍ରକାରେ, ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତକୁ ଅସୁବିଧାରେ ପକାଇବା ଚେଷ୍ଟାରେ ନିଜେ ଅଧିକ କ୍ଷତି ସହୁଛି।
ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାରସ୍ପେସ୍ ବନ୍ଦ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଏକ ରାଜନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ ହୋଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନ ଚଳାଚଳର ସଂଯୋଗୀ ପ୍ରକୃତିକୁ ଆଲୋକପାତ କରୁଛି। ଏକ ଦେଶ ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ଅସୁବିଧାରେ ପକାଇବା ଚେଷ୍ଟା କଲେ, ପ୍ରାୟତଃ ନିଜେ ଅଧିକ କ୍ଷତି ସହେ। ଏହି ଘଟଣା ଆଞ୍ଚଳିକ ଶାନ୍ତି ଓ ସହଯୋଗ ପାଇଁ କୂଟନୈତିକ ଆଲୋଚନାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଆହୁରି ଜୋରଦାର କରୁଛି।
Comments are closed.