ଜହ୍ନରେ କାହିଁକି ପରମାଣୁ ରିଏକ୍ଚର ବନାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଆମେରିକା, ଏଥିରେ କ’ଣ ହେବ ?

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆମେରିକା ଆଗାମୀ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଏକ ପରମାଣୁ ରିଆକ୍ଟର ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛି। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ସେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଏକ ବେସ ଏବଂ ମାନବୀୟ ବସତି ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିପାରେ, ଯେଉଁଥିରେ କିଛି ଘର ନିର୍ମାଣ ହେବ। ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ଆମେରିକୀୟ ମହାକାଶ ସଂସ୍ଥା ନାସା (NASA) କାହିଁକି ଏପରି କରୁଛି? ଏହି ରିଆକ୍ଟର ଚନ୍ଦ୍ରରେ କେଉଁ କାମରେ ଲାଗିବ? ଆମେରିକା ପରି ଋଷ ଓ ଚୀନ ମଧ୍ୟ ଏହା କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି। ଆସନ୍ତୁ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ଲାଭ, ଓ ବିପଦ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା।

ପ୍ରଶ୍ନ: ଆମେରିକା ଚନ୍ଦ୍ରରେ ପରମାଣୁ ରିଆକ୍ଟର କାହିଁକି ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି?
ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ମାନବ ଉପସ୍ଥିତି, ଗବେଷଣା ବେସ ନିର୍ମାଣ, କିମ୍ବା ଖଣିଜ ସମ୍ପଦ ଉତ୍ତୋଳନ ପାଇଁ ସ୍ଥାୟୀ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ। ଚନ୍ଦ୍ରରେ ସୌର ଶକ୍ତି ସୀମିତ, କାରଣ ସେଠାରେ ୧୪ ଦିନ ରାତି ଓ ୧୪ ଦିନ ଦିବା ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଭାରତର ୨୮ ଦିନ ସହ ସମାନ। ୧୪ ଦିନର ରାତି ସମୟରେ ଶକ୍ତିର ବହୁତ ଆବଶ୍ୟକତା ହୋଇଥାଏ। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ନିରନ୍ତର ବିଦ୍ୟୁତ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ହିଁ ସବୁଠାରୁ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉଛି।

ପ୍ରଶ୍ନ: ଆମେରିକା ଏହି ପ୍ରୋଜେକ୍ଟକୁ କିପରି ଆଗେଇ ନେବ?
ଆମେରିକାର ଆର୍ଟେମିସ ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ, ୨୦୨୬ ସୁଦ୍ଧା ମାନବଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ପୁନର୍ବାର ପଠାଇବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଲୁନାର ବେସ ନିର୍ମାଣ କରାଯିବ, ଯାହା ମାନବଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ଥାୟୀ ବସତି ହେବ। ପରମାଣୁ ରିଆକ୍ଟର ଏହି ଯୋଜନାର ଶକ୍ତି ଇଞ୍ଜିନ ହେବ। ଆମେରିକା ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ମହାକାଶ ଆଧିପତ୍ୟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ଯାହା ଋଷ ଓ ଚୀନ ଉପରେ ଭୂ-ରାଜନୈତିକ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପାଇଁ ଏକ ରଣନୀତି। ତେବେ, ରୁଷ ଓ ଚୀନ ମଧ୍ୟ ସମାନ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ।

ପ୍ରଶ୍ନ: ଏହି ରିଆକ୍ଟର କିପରି ନିର୍ମାଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ?
ଆମେରିକୀୟ ମହାକାଶ ସଂସ୍ଥା NASA, ଶକ୍ତି ବିଭାଗ, ଓ କିଛି ବେସରକାରୀ କମ୍ପାନୀ ମିଳିତ ଭାବେ ଏହା ନିର୍ମାଣ କରୁଛନ୍ତି। ଏହାକୁ ଫିଜନ ସରଫେସ ପାୱାର ସିଷ୍ଟମ କୁହାଯାଏ। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ୪୦ କିଲୋୱାଟ ବିଦ୍ୟୁତ ୧୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିରନ୍ତର ଉତ୍ପାଦନ କରିବ, ଯାହା ୩୦ଟି ଘର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ। ଏହା ଲୁନାର ବେସ ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏହି ରିଆକ୍ଟର ପୃଥିବୀରୁ ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ନିଆଯିବ ଏବଂ ସେଠାରେ ସ୍ଥାପନ କରାଯିବ। ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ହାଲୁକା ଓ କମ୍ପାକ୍ଟ ହେବ। ଉଚ୍ଚ-ସମୃଦ୍ଧ କମ-ସମୃଦ୍ଧ ଇଉରେନିୟମ (HALEU) ଏଥିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ। ଏହା ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ହେବ, ଯାହା ପାଇଁ ମାନବ ହସ୍ତକ୍ଷେପର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିବ ନାହିଁ। ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁ ନିକଟରେ, ଯେଉଁଠାରେ ଜଳ ବରଫ ରହିଛି, ଏହାକୁ ସ୍ଥାପନ କରାଯିବ।

ପ୍ରଶ୍ନ: ଏହି ମିଶନରେ ଆମେରିକାର କେଉଁ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଜଡ଼ିତ?
NASA ଏହି ମିଶନର ଯୋଜନା ଓ ପରିଚାଳନା କରୁଛି। ଏହା ସହିତ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଶକ୍ତି ବିଭାଗ (U.S. Department of Energy) ଏବଂ ଲକହିଡ ମାର୍ଟିନ, ୱେଷ୍ଟିଙ୍ଗହାଉସ, ଓ BWXT ଭଳି ବେସରକାରୀ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ସହଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି