କାହିଁକି ମନଇଚ୍ଛା ନୋଟ୍ ଛାପି ପାରନ୍ତିନି ସରକାର? ଏପରି କଲେ କ’ଣ ହେବ ସମସ୍ୟା..

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପିଲାଦିନେ, ଆପଣ ନିଶ୍ଚୟ ଆପଣଙ୍କ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ କହୁଥିବା ଶୁଣିଥିବ ଯେ ଯଦି ସେମାନଙ୍କର ନୋଟ୍ ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ ମେସିନ୍ ଥାଆନ୍ତା ତେବେ କେତେ ଭଲ ହୁଅନ୍ତା । ଆପଣଙ୍କ ମନରେ କେବେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଆସିଛି କି ସରକାର ଏତେ ନୋଟ୍ କାହିଁକି ଛାପୁ ନାହାନ୍ତି ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଦେଶରୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂର ହୋଇପାରିବ? ଆଜି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବୁ ଯେ ସରକାର ଗୋଟିଏ ସମୟରେ କେତେ ନୋଟ୍ ଛାପିପାରିବେ ଏବଂ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ନିୟମ ଅଛି।

ଆରବିଆଇ ନୋଟ୍ ଛାପିଥାଏ

ଆପଣଙ୍କୁ କହି ରଖୁଛୁ ଯେ, ଦେଶରେ ନୋଟ୍ ଛାପିବାର ଅଧିକାର କେବଳ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅର୍ଥାତ୍ ଆରବିଆଇ ପାଖରେ ଅଛି । ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି, ସରକାରଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଆରବିଆଇ ଯେତେ ଚାହିଁବ ସେତେ ନୋଟ୍ ଛାପିପାରିବ କି? ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ନୋଟ୍ ମୁଦ୍ରଣ ସମ୍ପର୍କରେ କ’ଣ ନିୟମ ଅଛି?

କ’ଣ ରହିଛି ନିୟମ?

ପ୍ରଥମେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଆରବିଆଇ କିପରି ନୋଟ୍ ଛାପେ? ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞମାନେ କୁହନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଦେଶ ନିଜ ଇଚ୍ଛା ଅନୁଯାୟୀ ନୋଟ୍ ଛାପିପାରିବ ନାହିଁ । ପ୍ରକୃତରେ, ନୋଟ୍ ମୁଦ୍ରଣ ପାଇଁ କିଛି ନିୟମ ଅଛି । ଆପଣଙ୍କୁ କହି ରଖୁଛୁ ଯେ ଯଦି କୌଣସି ଦେଶ ପ୍ରଚୁର ଟଙ୍କା ଛାପେ, ତେବେ ନୋଟଗୁଡ଼ିକ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ ହେବ ଏବଂ ଏହା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଆକାଶ ଛୁଇଁବ ।

ନୋଟ୍ ମୁଦ୍ରଣ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ନିୟମ

ଯେ କୌଣସି ଦେଶରେ କେତେ ନୋଟ୍ ଛପାଯିବ ତାହା ସେହି ଦେଶର ସରକାର, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ, ଜିଡିପି, ଆର୍ଥିକ ନିଅଣ୍ଟ ଏବଂ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ଅନୁସାରେ ସ୍ଥିର କରାଯାଏ । ଭାରତରେ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଏ ଯେ, କେବେ ଏବଂ କେତେ ନୋଟ୍ ଛାପା ହେବ ।

ଆରବିଆଇ କେତେ ନୋଟ୍ ଛାପିପାରିବ?

ନୋଟ୍ ମୁଦ୍ରଣ ସର୍ବନିମ୍ନ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରଣାଳୀ ଆଧାରରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାରତରେ ୧୯୫୭ ମସିହାରୁ ପ୍ରଚଳିତ । ଏହି ଅନୁଯାୟୀ, ଆରବିଆଇ ର ଅଧିକାର ଅଛି ଯେ, ସେ ସବୁବେଳେ ଆରବିଆଇ ପାଣ୍ଠିରେ ଅତି କମରେ ୨୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ସମ୍ପତ୍ତି ରଖିପାରିବ । ଏତେ ସମ୍ପତ୍ତି ରଖିବା ପରେ, ସରକାରଙ୍କ ସମ୍ମତିରେ ଆବିଆଇ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ନୋଟ୍ ଛାପିପାରିବ ।

ତେବେ ଭାରତରେ ଚାରୋଟି ପ୍ରେସରେ ଛପା ହୁଏ । ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ନାସିକ୍ ପ୍ରେସ୍ ଏବଂ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଦେବାସ୍ ପ୍ରେସ୍ ରେ ନୋଟ୍ ଛପା ହୁଏ । ଆପଣଙ୍କୁ କହିରଖୁଛୁ ଯେ ଏଠାରେ ସିକ୍ୟୁରିଟି ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ ଆଣ୍ଡ୍ ମିଣ୍ଟିଂ କର୍ପୋରେସନ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଲିମିଟେଡର ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ନୋଟ୍ ଛପା ହୁଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଭାରତର ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ପ୍ରେସ୍ କର୍ଣ୍ଣାଟକର ମୈହିଶୁର ଏବଂ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ସଲବୋନିରେ ଅବସ୍ଥିତ ।