ପାକିସ୍ତାନଠାରୁ ଜବତ ହେବ କି ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର? ଜାଣନ୍ତୁ କଣ ରହିଛି ନିୟମ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ:କଥା କଥାରେ ପରମାଣୁ ଧମକ ଦେଉଥିବା ପାକିସ୍ତାନକୁ କଡ଼ା ଚେତାବନୀ ଦେଲେ ପ୍ରତିରକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ ରାଜନାଥ ସିଂହ। ସେ କହିଛନ୍ତି, “ବିଶ୍ୱ ଦେଖିଛି ଯେ ପାକିସ୍ତାନ କେତେ ଗୁରୁତ୍ୱହୀନ ଭାବେ ପରମାଣୁ ଧମକ ଦେଇଆସୁଛି। ଏପରି ଗୁରୁତ୍ୱହୀନ ଦେଶର ହାତରେ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର କେତେ ସୁରକ୍ଷିତ? ମୋ ମତରେ, ପାକିସ୍ତାନର ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ଏଜେନ୍ସି (IAEA) ଅଧୀନକୁ ଆଣିବା ଉଚିତ।” ଏହି ବୟାନକୁ ନେଇ ପାକିସ୍ତାନର ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଛି। ପାକିସ୍ତାନ ଦାବି କରିଛି ଯେ, ଭାରତକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ତାର ସାମରିକ ଶକ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଅଛି ଏବଂ ଭାରତକୁ ପରମାଣୁ ଧମକ ଦେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ।

ଏହି ଘଟଣା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ଏଜେନ୍ସି (IAEA)ର ଭୂମିକା ଓ ଏହାର କ୍ଷମତା ଉପରେ ଏକ ନୂଆ ବିତର୍କ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା IAEA କ’ଣ ଏବଂ ଏହା ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ନେଇ କ’ଣ କରିପାରେ।

IAEA କ’ଣ ଓ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ?
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ଏଜେନ୍ସି (IAEA) ହେଉଛି ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଏକ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଂଗଠନ। ଯାହା ୧୯୫୭ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ଏହାର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆର ଭିଏନାରେ ରହିଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ୧୭୦ରୁ ଅଧିକ ଦେଶ ଏହାର ସଦସ୍ୟ। IAEAର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବହାରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଏହାର ସାମରିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ବିଶେଷତଃ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣରେ, ଦୁରୁପଯୋଗ ରୋକିବା। ଏହି ଏଜେନ୍ସି ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିକୁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ, ଚିକିତ୍ସା, କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପଯୋଗ ପାଇଁ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥାଏ ଏବଂ ଏହାର ଅପବ୍ୟବହାର ରୋକିବା ପାଇଁ ନିରୀକ୍ଷଣ ଓ ପରିଦର୍ଶନ କରିଥାଏ।

ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) କ’ଣ କହୁଛି?
ପରମାଣୁ ଅପ୍ରସାର ସନ୍ଧି (NPT) ହେଉଛି ଏକ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସନ୍ଧି, ଯାହା ୧୯୬୮ରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରର ବିସ୍ତାର ରୋକିବା ଏବଂ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବହାରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା। ଏହି ସନ୍ଧିରେ ୧୯୧ଟି ଦେଶ ସଦସ୍ୟ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ଭାରତ, ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଇସ୍ରାଏଲ ଏହାରେ ସ୍ୱାକ୍ଷର କରି ନାହାନ୍ତି। NPT ଅନୁଯାୟୀ, ସଦସ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ବିକାଶ, ବ୍ୟବହାର କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ଏହା ବ୍ୟବହାରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଠାରୁ ବିରତ ରହିବାକୁ ଆଇନଗତ ଭାବେ ବାଧ୍ୟ।

IAEA କ’ଣ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ଜବତ କରିପାରେ?
ନା, IAEA ପାଖରେ କୌଣସି ଦେଶର ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ଜବତ କରିବାର କ୍ଷମତା ନାହିଁ। ଏହି ଏଜେନ୍ସିର କାର୍ଯ୍ୟ କେବଳ ପରମାଣୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକର ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା, ପରିଦର୍ଶନ କରିବା ଏବଂ ଏହା ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି କି ନାହିଁ, ତାହା ଯାଞ୍ଚ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ। ଏହା କେବଳ ସଦସ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କର ଅନୁମତି ସହ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରେ। ଯଦି କୌଣସି ଦେଶ ପରମାଣୁ ସୁରକ୍ଷା ନେଇ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି, ତେବେ IAEA ଏହାର ରିପୋର୍ଟ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରର ସୁରକ୍ଷା ପରିଷଦ (UNSC)କୁ ପ୍ରଦାନ କରିପାରେ। କିନ୍ତୁ ଅସ୍ତ୍ର ଜବତ କରିବାର କୌଣସି ଆଇନଗତ ପ୍ରାବଧାନ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିୟମରେ ନାହିଁ। ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନର ଉଲ୍ଲଂଘନ ହେବ ଏବଂ ଏହା ଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇପାରେ।

ପରମାଣୁ ଧମକ ଦେଲେ କ’ଣ ହେବ?
ଯଦି କୌଣସି ଦେଶ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାରର ଧମକ ଦିଏ, ତେବେ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସୁରକ୍ଷା ପରିଷଦ (UNSC) ଏହାର ନିନ୍ଦା କରିପାରେ। ସେହି ଦେଶ ଉପରେ ଅର୍ଥନୈତିକ କିମ୍ବା ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇପାରେ ଏବଂ କୂଟନୈତିକ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରେ। କିନ୍ତୁ ଅସ୍ତ୍ର ଜବତ କରିବାର କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ। ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟ ଏହି ଧରଣର ଧମକକୁ ଗମ୍ଭୀରତାର ସହ ଗ୍ରହଣ କରେ ଏବଂ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରେ।

ରାଜନାଥ ସିଂଙ୍କ ବୟାନର ଅର୍ଥ କ’ଣ?
ରାଜନାଥ ସିଂଙ୍କ ବୟାନ ପାକିସ୍ତାନର ପରମାଣୁ ନୀତି ଓ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱହୀନ ଧମକ ଉପରେ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଓ କୂଟନୈତିକ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଏକ ପ୍ରୟାସ ବୋଲି ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ମତ ଦେଉଛନ୍ତି। ଏହା ସହ ସେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟର ଧ୍ୟାନକୁ ପାକିସ୍ତାନର ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ସମ୍ପର୍କିତ ସୁରକ୍ଷା ଚିନ୍ତା ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷଣ କରିଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ IAEAର ସୀମିତ କ୍ଷମତା ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନର ଜଟିଳତା ଯୋଗୁଁ ପାକିସ୍ତାନର ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଏକ ଅସମ୍ଭବ ପ୍ରସ୍ତାବ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି।