ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଚେକ୍ ଦ୍ୱାରା ପେମେଣ୍ଟ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ (RBI) ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛି। RBI ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତାକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଛି ଯାହା ଅଧୀନରେ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକୁ ଚେକ୍ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ମାତ୍ର ତିନି ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ କିମ୍ବା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ (cheque clearance within three hours) କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜାନୁଆରୀ ୩, ୨୦୨୬ ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାର ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସୂଚନା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାକୁ ଏବେ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଇଛି।
ଦେଶରେ ଚେକ୍ କ୍ଲିୟରିଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅଧିକ ଦ୍ରୁତ ଏବଂ ଆଧୁନିକ କରିବାକୁ RBI ଚାହୁଁଛି। ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି, ଏହା ନିରନ୍ତର କ୍ଲିୟରିଂ ଏବଂ ସେଟେଲମେଣ୍ଟ (CCS) ଢାଞ୍ଚା ଘୋଷଣା କରିଛି। ଏହାର ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ କିମ୍ବା ଫେଜ୍ 2, ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଥିଲା, କାରଣ ଏହା ଚେକ୍ କ୍ଲିୟରିଂ ସମୟକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ହ୍ରାସ କରିବ।
ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅନୁଯାୟୀ, ଏକ ବ୍ୟାଙ୍କ ଚେକର ଡିଜିଟାଲ୍ ଇମେଜ ପାଇବା ମାତ୍ରେ, ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କିମ୍ବା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ପାଇଁ କେବଳ ତିନି ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଥିଲା। ଯଦି ବ୍ୟାଙ୍କ ଏହି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତର ନଦିଏ, ତେବେ ଚେକ୍ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଭାବରେ କ୍ଲିଅର୍ ହୋଇଗଲା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯିବ ।
ଡିସେମ୍ବର ୨୪ ତାରିଖରେ ଜାରି ହୋଇଥିବା ଏକ ସର୍କୁଲାରରେ, RBI କହିଛି ଯେ CCS ଫ୍ରେମୱାର୍କର ପର୍ଯ୍ୟାୟ ୨କୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପାଇଁ ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ସାର୍ବଜନୀନ ଭାବରେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ କାରଣ ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ। ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ବୈଷୟିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି, ସିଷ୍ଟମ ଅପଗ୍ରେଡ୍ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଏହା ନିଆଯାଇଥିବା ଆଶା କରାଯାଉଛି।
RBI ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି ଯେ ନୂତନ ତାରିଖ ଘୋଷଣା ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅର୍ଥାତ୍ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ୧ ପୂର୍ବ ପରି ଜାରି ରହିବ।
ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଚଳିତ ବର୍ଷ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅଧୀନରେ, ଚେକ୍ ଟ୍ରଙ୍କେସନ୍ ସିଷ୍ଟମ୍ (CTS-Cheque Truncation System) ମାଧ୍ୟମରେ ଚେକ୍ର ଫିଜିକାଲ ଗତିବିଧିକୁ ଦୂର କରାଯାଇଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଚେକର ଡିଜିଟାଲ୍ ଇମେଜ ଏବଂ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ ତଥ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ଲିୟରାନ୍ସ କରାଯାଏ, ଯାହା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଦ୍ରୁତ କରିଛି।
ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଚେକ୍ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ ସମୟ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଛି। ଚେକ୍ ଜମା କରିବା ପାଇଁ ୱିଣ୍ଡୋ ଏବେ ସକାଳ ୯ଟାରୁ ଅପରାହ୍ନ ୩ଟା ପର୍ୟ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ରହିବ। ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ସକାଳ ୯ଟାରୁ ସନ୍ଧ୍ୟା ୭ଟା ମଧ୍ୟରେ ଚେକ୍ ନିଶ୍ଚିତ କିମ୍ବା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିପାରିବେ। ଏହା ସେହି ଦିନ ଚେକ୍ କ୍ଲିୟର ହେବାର ସମ୍ଭାବନାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରେ ।