ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ତୃତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକାଳର ପ୍ରଥମ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର ସପ୍ତମ ବଜେଟରେ ସୀତାରମଣ ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ୧୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଅର୍ଥାତ୍ ମହାକାଶ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ଏବଂ ମିଶନ ଇତ୍ୟାଦି ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୧୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ପ୍ରଦାନ କରିବେ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତି କ’ଣ ଏବଂ ଭାରତ ସରକାର ଏଥିରେ କାହିଁକି ବିନିଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି?
ଦେଶର ବିକାଶ ଲାଗି ଗବେଷଣାର ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱ ରହିଛି। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ନବସୃଜନ, ଗବେଷଣା ଓ ପ୍ରୋଟୋଟାଇପ୍ ବିକାଶ ଲାଗି ସରକାର ବଜେଟ୍ରେ ଅନୁସନ୍ଧାନ ନ୍ୟାସନାଲ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଫଣ୍ଡ ସଂପର୍କରେ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ସେ ଅନୁସାରେ, ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ର ଦ୍ୱାରା ସଞ୍ଚାଳିତ ଗବେଷଣା ଓ ବିକାଶ ଲାଗି ୧ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା ଆବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଛି। ସେହିପରି ମହାକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଥନୀତି ଆସନ୍ତା ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୫ ଗୁଣା ବଢିବାର ଆକଳ ରହିଛି।ତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ୧୦୦୦ କୋଟିର ଭେଞ୍ଚର କ୍ୟାପିଟାଲ ଫଣ୍ଡ ରଖାଯାଇଛି। ଏହା ମହାକାଶ ଉଦ୍ୟୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିକାଶ ଓ ବ୍ୟବସାୟୀକରଣକୁ ତ୍ୱରାନିତ କରିବ।
ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତି କ’ଣ?
ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତି ହେଉଛି ସେହି ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଏବଂ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବହାର ଯାହା ମହାକାଶର ଅନୁସନ୍ଧାନ, ବୁଝାମଣା, ପରିଚାଳନା ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ସମୟରେ ମଣିଷକୁ ଲାଭ ଦିଏ। ବୈଜ୍ଞାନିକ ମିଶନ ପାଇଁ ଉପଗ୍ରହ ତିଆରି କରିବା ବ୍ୟତୀତ ଏଥିରେ ମହାକାଶ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଉପଗ୍ରହ ଯୋଗାଯୋଗ ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ ଜଡିତ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଏବଂ ସେବା ଯାହା ବିଶ୍ୱର ସଂଯୋଗୀକରଣ, ପ୍ରସାରଣ ଏବଂ ତଥ୍ୟ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣକୁ ସ୍ପେସ୍ ଇକନମିରେ ଗଣନା କରାଯାଏ।
ଭାରତର ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତି-
IN-SPACe ର ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ, ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତିର ମୂଲ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ୮.୪ ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାର୍ ଅର୍ଥାତ୍ ୭୦ ହଜାର କୋଟିରୁ ଅଧିକ। ଆଗାମୀ ଦଶନ୍ଧିରେ ଏହା ୩.୬୮ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ। ଏହିପରି ବିଶ୍ୱ ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଭାରତର ଅଂଶ ୨% ରୁ ୮% କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ।
ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ସ୍ୱଦେଶୀ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ମାନଙ୍କୁ ନିଜସ୍ୱ ସ୍ତରର ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି। ୨୦୨୦ରେ ଏକ ଐତିହାସିକ ସଂସ୍କାରର ଅଂଶ ଭାବରେ ସରକାର ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ସ୍ପେସ୍ ସେକ୍ଟର ଖୋଲିଛନ୍ତି। ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୨୩ରେ, ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ମନ୍ତ୍ରୀ ଜିତେନ୍ଦ୍ର ସିଂ ଦକ୍ଷିଣ ହାଇଦ୍ରାବାଦରେ ଅବସ୍ଥିତ ଜିଏମଆର ଏରୋସ୍ପେସ ଏବଂ ଇଣ୍ଡଷ୍ଟ୍ରିଆଲ ପାର୍କରେ ସ୍କାଏରୋଟ ଏରୋସ୍ପେସ ନାମକ ଏକ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପର ନୂତନ ମୁଖ୍ୟାଳୟ ‘ମ୍ୟାକ୍ସ-କ୍ୟୁ କ୍ୟାମ୍ପସ’ର ଉଦଘାଟନ କରିଥିଲେ।
ତିନି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ବେସରକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ପେସ୍ ସେକ୍ଟର ଖୋଲିବା ପରେ ଗତ ବର୍ଷ ଶ୍ରୀହାରିକୋଟାସ୍ଥିତ ଇସ୍ରୋ ଷ୍ଟେସନରୁ ଏକ ଘରୋଇ ରକେଟ୍ ଉତକ୍ଷେପଣ କରିଥିବା ସ୍କାଏରୋଟ୍ ଏରୋସ୍ପେସ୍ ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ସ୍ପେସ୍ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍। ଏହି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ସ୍ୱଦେଶୀ ଭାବରେ ବିକ୍ରମ -1 ରକେଟ୍ ବିକଶିତ କରିଛି। ବିକ୍ରମ-ଆଇ ସ୍କାଏରୋଟର ଦ୍ୱିତୀୟ ରକେଟ୍ ହେବ। ଚାହିଦା ଅନୁଯାୟୀ ବ୍ୟୟବହୁଳ ରକେଟ୍ ବିକାଶ କରିବାର ସ୍କାଏରୋଟ୍ ବର୍ତ୍ତମାନ କ୍ଷମତା ରଖିଛି।
ବିନିଯୋଗ କରିଥିବା ଲାଭକୁ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ କରିବେ-
ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତିର ମୂଲ୍ୟ ବର୍ଷକୁ ବର୍ଷ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୈତିକ ଫୋରମର ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ୨୦୩୫ ସୁଦ୍ଧା ମହାକାଶ ଅର୍ଥନୀତି ୧.୮ ଟ୍ରିଲିୟନ ଡଲାରରେ ପହଞ୍ଚିବ, ଯାହା ୨୦୨୩ ତୁଳନାରେ ୬୩୦ ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାରରେ ଅଧିକ ହେବ। ଏହି ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରତିବର୍ଷ ହାରାହାରି ୯% ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ।
କେବଳ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନୁହେଁ, ମହାକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିନିଯୋଗ ଯେକୌଣସି ଦେଶର ସରକାରଙ୍କୁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଲାଭ ପ୍ରଦାନ କରିବ। ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଚେତାବନୀ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ମନିଟରିଂ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଉନ୍ନତ ମାନବିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ବିଶ୍ୱର ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜକୁ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସ୍ପେସ୍ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବ।
ସ୍ପେସ୍ ସେକ୍ଟରରୁ ଅନେକ ଲାଭ ଆସୁଛି-
ସ୍ପେସ୍ ସେକ୍ଟର ବିଷୟରେ ଏକ ସାଧାରଣ ମତ ଅଛି ଯେ ଏହା ମୂଳତଃ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଲାଭ ଆଣିଥାଏ। କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣ ମଣିଷର ଲାଭ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ପରି ମହାକାଶ କ୍ଷେତ୍ର ସହିତ ଗଭୀର ଭାବରେ ଜଡିତ। ବର୍ତ୍ତମାନ,୧୬୦ରୁ ଅଧିକ ଉପଗ୍ରହ ଗ୍ଲୋବାଲ ୱାର୍ମିଂର ପ୍ରଭାବକୁ ଆକଳନ କରିବା ଏବଂ ବେଆଇନ ଲଗିଂ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ ମହାକାଶରୁ ପୃଥିବୀ ଉପରେ ନଜର ରଖିଛନ୍ତି। ଏଥିସହ, ସେଠାରେ ଶହ ଶହ ଉପଗ୍ରହ ଅଛି ଯାହା ବନବିଭାଗ, ଉପକୂଳର କ୍ଷୟ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ସରକାରୀ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି।
ଫସଲର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଫସଲ ପାଇଁ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପଦ ଯେପରିକି ମରୁଡ଼ି, ବନ୍ୟା କିମ୍ବା କୀଟନାଶକ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ପାଇଁ ଉପଗ୍ରହ ତଥ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି। ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ସରକାରମାନେ ଉପଗ୍ରହ ଚିତ୍ର ଏବଂ ତଥ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରି ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କ ଉପରେ ଗୁପ୍ତଚର ସଂଗ୍ରହ କରିପାରିବେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାରେ ଚାଲିଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଏବଂ ସୀମା ଆରପାର୍ଶ୍ୱରୁ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଉଦ୍ୟମକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ RISAT-2B ଉପଗ୍ରହ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।
Comments are closed.