ନାସାର ଚମତ୍କାର ଦୂରବୀକ୍ଷଣ, ଦେଖାଗଲା ଅଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟକର ଜିନିଷ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ନାସା ନିକଟରେ ଦୁଇଟି ମହାକାଶ ଦୂରବୀକ୍ଷଣ – ହବଲ ଏବଂ ଜେମ୍ସ ୱେବ – ମାଧ୍ୟମରେ ଏକମାତ୍ର ତାରାମଣ୍ଡଳର ଛବି ପ୍ରକାଶ କରିଛି। ପ୍ରଥମ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଉଭୟ ଛବି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଲାଗୁଛି, କିନ୍ତୁ ନିକଟରୁ ଦେଖିଲେ ଉଭୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାର୍ଥକ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉଛି। ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି – କେଉଁଟି ଅଧିକ ଉତ୍ତମ? ଏହି ଛବିଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି NGC 460 ଏବଂ NGC 456 ନାମକ ଓପନ ତାରାମଣ୍ଡଳର, ଯାହା ସ୍ମଲ ମାଗେଲାନିକ୍ କ୍ଲାଉଡ (Small Magellanic Cloud) ନାମକ ଏକ ବାମନ ଆକାଶଗଙ୍ଗାରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି ଆକାଶଗଙ୍ଗା ଆମ ମିଲ୍କି ୱେ ଚାରିପାଖରେ ଘୁରି ବୁଲୁଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ଧୂଳି, ଗ୍ୟାସ ଓ ଅରବ ଅରବ ତାରା ରହିଛି। ଏହି ତାରାମଣ୍ଡଳଗୁଡ଼ିକରେ ଥିବା ତାରାମାନେ ଏବେ ବି ଯୁବା, କେତେକ ମାତ୍ର ଏକ ମିଲିୟନ ବର୍ଷରୁ କମ ବୟସର ଏବଂ ଅଧିକତମ ୧୦ ମିଲିୟନ ବର୍ଷ ବୟସର।

ହବଲ ଟେଲିସ୍କୋପ ଦୃଶ୍ୟମାନ ଆଲୋକ (ଭିଜିବଲ ଲାଇଟ) ରେ କାମ କରେ। ଏହା ଗ୍ୟାସର ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଚିତ୍ରକୁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ କରେ। ଏଥିରେ ଆପଣ ଦେଖିପାରିବେ କିପରି ତାରାମାନଙ୍କର ବିକିରଣ (ରେଡିଏସନ) ଗ୍ୟାସ ଓ ଧୂଳିକୁ ଉଡ଼ାଇ ଗୁହାଳି (bubbles) ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ଅନ୍ୟପକ୍ଷେ, ଜେମ୍ସ ୱେବ ଟେଲିସ୍କୋପ ଅବଲୋହିତ ଆଲୋକ (ଇନଫ୍ରାରେଡ) ରେ ମହାବିଶ୍ୱକୁ ଦେଖେ। ଏହା ଧୂଳିର ସୂକ୍ଷ୍ମ ରେଖା ଓ ଗଠନକୁ ଦେଖାଏ, ଯାହା ହବଲର ଆଖିରୁ ଲୁଚି ରହିଥାଏ। ହବଲରେ ଧୂଳି କଳା ଓ ଥଣ୍ଡା ଦେଖାଯାଏ, କାରଣ ଏହା ଆଲୋକକୁ ଅଟକାଇ ଦିଏ। କିନ୍ତୁ ୱେବରେ ସେହି ଧୂଳି ତାରାମାନଙ୍କ ଉତ୍ତାପରେ ଚମକୁଛି। ଏହା ଦର୍ଶାଏ ଯେ ଧୂଳି କେବଳ ଏକ ବାଧା ନୁହେଁ, ବରଂ ମହାକାଶର କାହାଣୀର ଏକ ଅଂଶ।

ଏହି ତାରାମଣ୍ଡଳଗୁଡ଼ିକରେ ଥିବା O-ଟାଇପ ତାରାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ରହିଛି। ଏହି ତାରାମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗରମ ଓ ଭାରୀ, କିନ୍ତୁ ବହୁତ କମ ସମୟ ପାଇଁ ଜୀବନ୍ତ ରହନ୍ତି। ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ମତରେ, ସମଗ୍ର ମିଲ୍କି ୱେରେ ମାତ୍ର ୨୦,୦୦୦ O-ଟାଇପ ତାରା ଅଛନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ମୋଟ ତାରାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୪୦୦ ଅରବରେ ପହଞ୍ଚୁଛି। ତେଣୁ, ଯେଉଁଠାରେ ଏହି ତାରା ମିଳନ୍ତି, ସେହି ଅଞ୍ଚଳ ତାରା ଗଠନର ଏକ ପରୀକ୍ଷାଗାର ପାଲଟିଥାଏ। ଏହି ଆକାଶଗଙ୍ଗା ବିଶେଷ କାରଣ ଏଥିରେ ଭାରୀ ତତ୍ତ୍ୱ (metals) ର ପରିମାଣ ବହୁତ କମ। ବୈଜ୍ଞାନିକ ଭାଷାରେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଓ ହିଲିୟମ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ତତ୍ତ୍ୱକୁ ମେଟାଲ କୁହାଯାଏ।