କାରଗିଲ ବିଜୟ ଦିବସ: ୧୯୯୯ରେ କାହିଁକି ମୁହାଁମୁହିଁ ହୋଇଥିଲେ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ? କେମିତି ମୁକାବିଲା କରିଥିଲେ କାରଗିଲ ବୀର…..

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆଜି କାରଗିଲ ବିଜୟ ଦିବସର ୨୬ତମ ବାର୍ଷିକୀ ପାଳିତ ହେଉଛି । ୨୬ ଜୁଲାଇ ଆଜିର ଦିନରେ ନିଜର ପରାକ୍ରମ ଦେଖାଇଥିଲେ କାରଗିଲ୍ ବୀର । ଏହିଦିନକୁ ଭାରତର ଇତିହାସରେ ଏପରି ଭାବରେ ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଛି ଯେ ଏହାକୁ ଭୁଲିହେବ ନାହିଁ। ଏହି ବର୍ଷ ଆମର ୫୨୭ ଜଣ ସୈନିକ ଦେଶ ପାଇଁ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ସତ, ହେଲେ ବିଜୟର ପତାକା ସତେ ଯେପରି ସେମାନଙ୍କ ସହିଦର ଗାଥା ଆଜି ବି ଗାଉଛି । ଭାରତ ୨୬ ଜୁଲାଇ ୧୯୯୯ ରେ ‘ଅପରେସନ୍ ବିଜୟ’ର ସଫଳତାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା। ସେହିବର୍ଷ ମେ ଏବଂ ଜୁଲାଇ ମଧ୍ୟରେ ଜମ୍ମୁ ଏବଂ କାଶ୍ମୀରର କାରଗିଲ ଜିଲ୍ଲାରେ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ପ୍ରକୃତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା (LAC) ନିକଟରେ ଲଢ଼ାଯାଇଥିଲା। ୧୯୬୫ ଏବଂ ୧୯୭୧ ମସିହାର ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କାରଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ତୃତୀୟ ସର୍ବବୃହତ ସାମରିକ ମୁହାଁମୁହିଁ ଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧର ବିଗୁଲ୍ ଫୁଙ୍କି ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପରେସନ୍ କୋହ ପର୍ବତ (ଅପରେସନ୍ ବଦ୍ର) ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା।

ପ୍ରତିଶୋଧ ସ୍ୱରୂପ, ଭାରତୀୟ ସେନା ‘ଅପରେସନ୍ ବିଜୟ’ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନା ‘ଅପରେସନ୍ ସଫେଦ୍ ସାଗର’ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଅପରେସନ୍ କୋହ ପର୍ବତ ଅଧୀନରେ, ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଭାରତରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନର ନେତୃତ୍ୱ ତତ୍କାଳୀନ ପାକିସ୍ତାନ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ଜେନେରାଲ୍ ପରଭେଜ୍ ମୁଶାରଫ୍ ନେଇଥିଲେ। ଏହି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଶିଖର ଦଖଲ କରି ଭାରତ ଉପରେ ସାମରିକ ଏବଂ କୂଟନୈତିକ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିବା, କିନ୍ତୁ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନୀ ଅନୁପ୍ରବେଶକାରୀଙ୍କୁ ଘଉଡ଼ାଇ ଦେଇ ଯୁଦ୍ଧରେ ବିଜୟୀ ହାସଲ କରିଥିଲା । କାରଗିଲ ଶିଖରରେ ଉଡାଇଥିଲା ବିଜୟର ବାନା ।

କାହିଁକି ହୋଇଥିଲା ୧୯୯୯ ଯୁଦ୍ଧ?

ତେବେ ୧୯୪୭ ମସିହାର ବିଭାଜନ ପରେ, ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସମ୍ପର୍କ ଖରାପ ହୋଇ ରହିଛି। ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରିବା ପାଇଁ କିଛି ନା କିଛି ସୁଯୋଗ ଖୋଜୁଥାଏ। ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରଥମେ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ଭାରତ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲା, ତା’ପରେ ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ଭାରତ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲା। ତୃତୀୟ ଥର ପାଇଁ, ପାକିସ୍ତାନ ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା ଏବଂ ଏବେ ପୁଣି ଥରେ ପରିସ୍ଥିତି ଏପରି ହୋଇଛି ଯେ ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇପାରେ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ଯୁଦ୍ଧ ପଛରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କାରଣ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧର ଅନେକ କାରଣ ଥିଲା।

ଶୀତଦିନେ କାରଗିଲର ଶିଖରଗୁଡ଼ିକ ବରଫରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ହୋଇଯାଏ, ତେଣୁ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ସେନା ସେମାନଙ୍କର ପୋଷ୍ଟ ଖାଲି କରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏକ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରି ପାକିସ୍ତାନ ସେନାର ମୁଖ୍ୟ ପରଭେଜ ମୁଶାରଫ ସେନାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସୈନିକମାନେ ଏହାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ଶିଖର ଉପରେ ନିର୍ମିତ ଭାରତୀୟ ପୋଷ୍ଟଗୁଡ଼ିକୁ କବଜା କରନ୍ତୁ। ଫଳରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଭାରତର ଶିଖରଗୁଡ଼ିକୁ କବଜା କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ କାରଗିଲ, ଟାଇଗର ହିଲ୍, ଟୋଲୋଲିଂ ଏବଂ ବାଟାଲିକ୍ ଉଚ୍ଚ ଶିଖରଗୁଡ଼ିକୁ କବଜା କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ଭାରତୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ଭିତରେ ୫-୧୦ କିଲୋମିଟର ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରିଯାଇଥିଲେ। ଅନୁପ୍ରବେଶକାରୀମାନେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ନର୍ଦର୍ଣ୍ଣ ଲାଇଟ୍ ଇନଫ୍ୟାଣ୍ଟ୍ରି (NLI) ର ସୈନିକ ଥିଲେ, ଯାହାକୁ ମୁଜାହିଦ୍ଦିନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା।

ଭାରତୀୟ ସେନା ଜାଣି ନଥିଲା ଯେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଭାରତୀୟ ପୋଷ୍ଟ ଏବଂ ଶିଖରଗୁଡ଼ିକୁ କବଜା କରିଛି। ଭାରତର ଗୁପ୍ତଚର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ଅନୁପ୍ରବେଶକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିନଥିଲା, କାରଣ ଏହି ଅନୁପ୍ରବେଶ ହାଡ଼ଭଙ୍ଗା ଶୀତରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ କି ସେଠି ଭାରତୀୟ ସେନା ଉପସ୍ଥିତ ହିଁ ନଥିଲା । ମେ ୧୯୯୯ରେ, ଜମ୍ମୁ ଏବଂ କାଶ୍ମୀରର ମେଣ୍ଢାପାଳକମାନେ ପୋଷ୍ଟ ଏବଂ ଶିଖରଗୁଡ଼ିକରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ଅନୁପ୍ରବେଶ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ଭାରତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା।

ଅନୁପ୍ରବେଶ ପରେ, ପାକିସ୍ତାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା କାରଗିଲ-ଦ୍ରାସ-ଲେହକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ଜାତୀୟ ରାଜପଥ-1A (NH-1A)କୁ ଅବରୋଧ କରିବା। ଏହି ରାଜପଥ ଭାରତ ପାଇଁ ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା, କାରଣ ଏହି ରାଜପଥ କାରଗିଲକୁ ଲଦାଖ ଏବଂ ସିଆଚିନକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିଲା। ଏହି ରାଜପଥ ଦେଇ ଲଦାଖ ଏବଂ ସିଆଚିନକୁ ସାମରିକ ଯୋଗାଣ କରାଯାଉଥିଲା। ପାକିସ୍ତାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଏହି ରାଜପଥ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସେନାର ଯୋଗାଣ ଲାଇନକୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବା ।

ଏଥିସହିତ ନିଜ ଆଡୁ ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରି, ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତୀୟ ପୋଷ୍ଟ ଏବଂ ଶିଖର ଦଖଲ କରି କାଶ୍ମୀର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା। ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି, ଏହା ପୁଣି ଥରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ଦୃଷ୍ଟିକୁ କାଶ୍ମୀର ବିବାଦ ଆଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା। ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାର ପାକିସ୍ତାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ସିଆଚିନ। ସିଆଚିନ ଉପରେ ଭାରତର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଛି ଏବଂ କାରଗିଲର ଶିଖରଗୁଡ଼ିକ ସିଆଚିନ ଗ୍ଲେସିୟର ନିକଟରେ ଅଛି। ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତଠାରୁ ସିଆଚିନ ଛଡ଼ାଇ ନେବାକୁ ଚାହୁଁଛି।

୧୯୯୯ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି, ପାକିସ୍ତାନ ଲାହୋର ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତିନାମା ସହିତ ବିଶ୍ୱାସଘାତ କରିଥିଲା। ଫେବୃଆରୀ ୧୯୯୯ରେ, ଭାରତର ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନୱାଜ ସରିଫଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲାହୋର ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଅଧୀନରେ ଉଭୟ ଦେଶ LAC ରେ ଶାନ୍ତି ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ମେ ୧୯୯୯ରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ଅନୁପ୍ରବେଶ ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରିଥିଲା।

ମୁହଁତୋଡ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ କାରଗିଲ ବୀର…

ଭାରତୀୟ ସେନା ୩ ମେରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୨୬ ଜୁଲାଇ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହାଡଭଙ୍ଗା ଶୀତରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ସବୁର ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ପାକିସ୍ତାନର ଅନୁପ୍ରବେଶ ବିଷୟରେ ପ୍ରଥମ ସୂଚନା ୧୯୯୯ ମେ ୩ ରେ ସେନା ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ଏହି ସୂଚନା ସେଠାକାର କିଛି ଲୋକ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ କହିଥିଲେ ଯେ ସେମାନେ କାରଗିଲ୍ ପାହାଡ଼ରେ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ ଦେଖିଛନ୍ତି। ଏହା ପରେ ହିଁ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟ ସେଠାରେ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ସୂଚନା ପାଇବା ପରେ ୫ ମେ ରେ ସେନା କିଛି ସୈନିକଙ୍କୁ ପାଟ୍ରୋଲିଂ ପାଇଁ ପଠାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୫ ଜଣ ସୈନିକ ସହିଦ ହୋଇଥିଲେ। ମେ ୯ ତାରିଖରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଭାରତୀୟ ସେନା ଉପରେ ତୋପ ଗୁଳି ଚଳାଇଥିଲା। ଏହା ସହିତ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।

ଲଦାଖର କାରଗିଲ ଜିଲ୍ଲାରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତର ସୈନିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା। ସେହି ସମୟରେ କାରଗିଲ ଜମ୍ମୁ ଏବଂ କାଶ୍ମୀରର ଏକ ଅଂଶ ଥିଲା। ଏହି ଯୁଦ୍ଧକୁ ଭାରତ ଅପରେସନ ବିଜୟ ନାମ ଦେଇଥିଲା। ଏହି ବରଫ ଆଚ୍ଛାଦିତ ପର୍ବତଗୁଡ଼ିକ ୧୬,୫୦୦ ଫୁଟ (୫,୦୦୦ ମିଟର) ରୁ ଅଧିକ ଉଚ୍ଚତାରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଅପରେସନ ବିଜୟକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ, ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନା ଅପରେସନ ସଫେଦ ସାଗର ନାମକ ଆଉ ଏକ ଅପରେସନ ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଯାହା ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାଙ୍କୁ ଥରହର କରିଦେଇଥିଲା ।

ପରେ ୫ ଜୁଲାଇରେ ନୱାଜ ସରିଫ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ସେ ଭାରତରୁ ତାଙ୍କ ସେନାକୁ ଫେରାଇ ନେଉଛନ୍ତି। ଏହା ପରେ, ୧୧ ଜୁଲାଇରୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ୧୨ ଜୁଲାଇରେ ସମସ୍ତ ପାକିସ୍ତାନୀ ଫେରିଗଲେ। ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ ଏହି ଅପରେସନର ସଫଳତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ, ୨୬ ଜୁଲାଇରେ ଏହି ଯୁଦ୍ଧର ସମାପ୍ତିର ସରକାରୀ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା।