IT rules on Deepfake: ଡିପଫେକ୍ ନେଇ ଆସିଲା ନୂଆ ଗାଇଡଲାଇନ୍, ଲେବଲ୍ ଲଗାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ…ଜଣାପଡିବ କିଏ ଅସଲି, କିଏ ନକଲି?

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ନାକେଦମ୍ କରି ରଖିଛି ଏଆଇ ଡିପଫେକ୍ ଫଟୋ ଏବଂ ଭିଡିଓ । ହେଲେ ଏବେ ଚିନ୍ତା ଯିବ । କାରଣ ଅବିକଳ ଅସଲି ପରି ଦେଖାଯାଇଥିବା ଆପଣଙ୍କ ଫଟୋ ଏବେ  ନିଜେ ସତ କହିବ । ସେ ଅସଲି ନା ନକଲି । ଲେବଲ୍ ଲାଗୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କଲେ ସରକାର ।  AI-ଉତ୍ପନ୍ନ ବିଷୟବସ୍ତୁର ଅପବ୍ୟବହାରକୁ ରୋକିବା ଏବଂ ଅନଲାଇନ୍ ଶାସନରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଆଣିବା ପାଇଁ, ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଏବଂ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ (MeitY) IT ନିୟମ, ୨୦୨୧ରେ ଡ୍ରାଫ୍ଟ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ସିନ୍ଥେଟିକ୍ ମିଡିଆର ସ୍ପଷ୍ଟ ଲେବଲିଂ ଏବଂ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଅପସାରଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶର କଠୋର ତଦାରଖ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯାଇଛି।

ଜେନେରେଟିଭ୍ AI ଉପକରଣ ବ୍ୟବହାର କରି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଡିପଫେକ୍ ଏବଂ ସିନ୍ଥେଟିକ୍ ମିଡିଆ ଉପରେ ବଢ଼ୁଥିବା ଚିନ୍ତା ମଧ୍ୟରେ ଡ୍ରାଫ୍ଟ ନିୟମ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକ ଦାୟୀ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଯାହାକୁ ନେଇ ଏକ ନୂତନ କଡା ନିୟମ ଆଣିବାକୁ ଯାଉଛି MeitY । ଏହି ନିୟମ ଆଧାରରେ ଏଆଇକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିବା କୌଣସି ବି କଣ୍ଟେଣ୍ଟକୁ ଲେବଲ୍ ଲଗାଯିବ । ଯାହାଦ୍ବାରା ବ୍ୟବହାରକାରୀ ଏହା ଅସଲି କିମ୍ବା ନକଲି ଜାଣିପାରିବେ । ଯାହାଦ୍ବାରା ସମସ୍ତ କୃତ୍ରିମ କଣ୍ଟେଣ୍ଟକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିହେବ ।

ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଢାଞ୍ଚାରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ତଥା ଭିଡିଓ କିମ୍ବା ଶ୍ରବଣୀୟ ତଥା ଅଡିଓ ଲେବଲିଂକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯାଇଛି । ଭିଜୁଆଲ୍ କିମ୍ବା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅଡିଓ ଅବଧିର ଅତି କମରେ ୧୦ ପ୍ରତିଶତ ସ୍ଥାନରେ ଏହି ଲେବଲ ନଜର ଆସିଥିବା କିମ୍ବା ଶୁଣାଯାଇଥିବା ଦରକାର । ଯାହା ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନଙ୍କୁ AI-ଉତ୍ପନ୍ନ ସୂଚନାରୁ ପ୍ରାମାଣିକ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ପୃଥକ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।

ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କହିଛି ଯେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ମଧ୍ୟସ୍ଥତା – ମେଟା ଭଳି ୫୦ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଉପଯୋଗକର୍ତ୍ତା ଥିବା ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡ଼ିକୁରେ ଲାଗୁ ହେବ । ଯାହାଦ୍ବାରା ସେଥିରେ ଅପଲୋଡ୍ କରାଯାଇଥିବା ବିଷୟବସ୍ତୁ ସିନ୍ଥେଟିକ୍ ଭାବରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି କି ନାହିଁ ସେ ବିଷୟରେ ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ଅବଗତ ହୋଇପାରିବେ ।  ଆଉ ଏହି ନିୟମ କିପରି କଡା କଡି ଭାବେ ପାଳନ ହେବ, ସେନେଇ ମଧ୍ୟ  ନିଶ୍ଚିତ କରିବ ଉକ୍ତ ଆପ୍ । “ଏହି ସଂଶୋଧନଗୁଡ଼ିକ ଉପଭୋକ୍ତା ସଚେତନତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ଟ୍ରେସେବିଲିଟି ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ AI-ଚାଳିତ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାରେ ନବସୃଜନ ପାଇଁ ଏକ ସକ୍ଷମ ପରିବେଶ ବଜାୟ ରଖିବା ସହିତ ଦାୟିତ୍ୱ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ,” MeitY କହିଛି।

ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ୱେବସାଇଟରେ ଏକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାମୂଳକ ନୋଟରେ ଡିପ୍ ଫେକ୍ ଭିଡିଓ ଏବଂ ସିନ୍ଥେଟିକ୍ ଅଡିଓ କ୍ଲିପ୍ ସହିତ ଜଡିତ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଭାଇରାଲ୍ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକୁ ଉଦ୍ଧୃତ କରାଯାଇଛି, ଚେତାବନୀ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଏହି ପ୍ରକାରର ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା “ଭୁଲ ସୂଚନା ପ୍ରସାର କରିବା, ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବା, ନିର୍ବାଚନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ଠକେଇ କରିବା ପାଇଁ ଅସ୍ତ୍ର କରାଯାଇପାରିବ।”

ତେବେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସଂଶୋଧନ ଉପରେ ମତାମତ ନଭେମ୍ବର ୬, ୨୦୨୫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମନ୍ତ୍ରିତ କରାଯାଇଛି। ଏକ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ସଂସ୍କାରରେ, IT ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ବିଷୟବସ୍ତୁ ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ସୁଗମ କରିବା ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ IT ନିୟମର ନିୟମ 3(1)(d) ରେ ସଂଶୋଧନକୁ ସୂଚିତ କରିଛି। ଯାହା ପରେ ଆଇନ ଚୂଡାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବ ।