ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆଜି ଭାରତରେ ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରଚଳିତ ନୋଟ୍ ହେଉଛି ୧୦ ଟଙ୍କା, ୨୦, ୫୦, ୧୦୦ ଏବଂ ୫୦୦ ଟଙ୍କା। କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ସେତେବେଳେ ଆରବିଆଇ ଦ୍ୱାରା ଜାରି ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ନୋଟ୍ କେଉଁଟି ଥିଲା? ଆଜି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଚିତ୍ର ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରାରେ ଛପା ଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ଭାରତର ପ୍ରଥମ ନୋଟ୍ ଆଜାଦରେ କାହାର ଛବି ଛପା ଯାଇଥିଲା?
ଯେତେବେଳେ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା, କେଉଁ ନୋଟ୍ ଆରବିଆଇ ଦ୍ୱାରା ମୁଦ୍ରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ କେତେ ଥିଲା। ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ଆରବିଆଇ) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା। ଆରବିଆଇ ୧ ଏପ୍ରିଲ ୧୯୩୫ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଥମ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଥିଲେ ସାର୍ ଓସବୋର୍ଣ୍ଣ ସ୍ମିଥ୍।
ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବାର ତିନି ବର୍ଷ ପରେ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୩୮ରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ୫ଟଙ୍କା ମୁଦ୍ରା ନୋଟ ଜାରି କରିଥିଲା। ଏହି ନୋଟରେ ‘କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜ ଷଷ୍ଠ’ର ଚିତ୍ର ଛପା ଯାଇଥିଲା। ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବୁ ଯେ ସେହି ସମୟରେ ଆରବିଆଇର ଦ୍ୱିତୀୟ ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଥିଲେ ଜେମ୍ସ ବ୍ରାଡ ଟେଲର। ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି, କେଉଁ ନୋଟ୍ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଆରବିଆଇ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରଥମ ନୋଟ୍ ଥିଲା।
୧୯୪୯ ମସିହାରେ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ମୁଦ୍ରା ନୋଟ ୧ ଟଙ୍କା ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା। ସେତେବେଳେ ରାଜା ଜର୍ଜଙ୍କ ଛବି ବଦଳରେ ସାରନାଥରୁ ଅଶୋକା ସ୍ତମ୍ଭର ସିଂହ ରାଜଧାନୀର ପ୍ରତୀକ ୧ ଟଙ୍କା ନୋଟରେ ଛପା ଯାଇଥିଲା। ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଫଟୋ ସହିତ ୧୦୦ ଟଙ୍କା ନୋଟ୍ ଜାରି କରିଥିଲା। ଯାହା ପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଫଟୋ ଭାରତୀୟ ନୋଟରେ ଛପାଯାଉଛି।