ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆଜିକାଲି ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଯାତ୍ରା, ବ୍ୟବସାୟ ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ଯାଇଥାଆନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ଯାତ୍ରା କରିବା ସମୟରେ ପାସପୋର୍ଟ ଏବଂ ଭିସା ବ୍ୟତୀତ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କ’ଣ ? ଉତ୍ତର ହେଉଛି ଦୂତାବାସ। ଆଜ୍ଞା ହଁ, ବିଦେଶରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ସମସ୍ୟା ହେଲେ ଆପଣଙ୍କ ଦେଶ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବାକୁ ଆପଣଙ୍କ ଦେଶର ଦୂତାବାସ ସେଠାକୁ ଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, କୌଣସି ଜରୁରୀକାଳୀନ କିମ୍ବା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଦୂତାବାସ ଅଧିକାରୀମାନେ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି। ଆଜି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବୁ ଆମ ଭାରତରେ କେତୋଟି ଦେଶର ଦୂତାବାସ ମହଜୁଦ ଅଛି।
ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି, ଏକ ଦେଶରେ ଦୂତାବାସର କାର୍ଯ୍ୟ କ’ଣ? ଦୂତାବାସ ହେଉଛି ଏକ ସଂଗଠନ ଯାହା ବିଦେଶରେ ରହୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସ୍ୱାର୍ଥ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇଥାଏ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେହି ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତମାନେ ନିଜେ ଦୂତାବାସରେ ରୁହନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ ଦେଶ ସହିତ କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିବା, ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ପରିଚାଳନା କରିବା ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ସେବା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି।
ଯଦି ଜଣେ ନାଗରିକ ବିଦେଶରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଏହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେ ସିଧାସଳଖ ସେହି ଦେଶରେ ଉପସ୍ଥିତ ଦୂତାବାସକୁ ଯାଇ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସମସ୍ୟା ବିଷୟରେ କହିପାରିବେ। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ଯଦି ଆପଣ ଦୂର ଦେଶରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି, ଚୋରି, ଗାଳିଗୁଲଜ, ଧମକ ସହିତ କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣ ନିଜ ଦେଶର ଦୂତାବାସକୁ ସିଧାସଳଖ ଜଣାଇ ପାରିବେ।
କୌଣସି ଦେଶକୁ ଯିବା ପାଇଁ ପାସପୋର୍ଟ ରହିବା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ପାସପୋର୍ଟ ବିନା କୌଣସି ନାଗରିକ ନିଜ ଦେଶକୁ ଫେରିପାରିବେ ନାହିଁ। ବେଳେବେଳେ କିଛି ଦୁର୍ଘଟଣା କିମ୍ବା ଘଟଣାରେ ନାଗରିକଙ୍କ ପାସପୋର୍ଟ ନିଖୋଜ ହୋଇଯାଏ କିମ୍ବା ଚୋରି ହୋଇଯାଏ। ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ଦୂତାବାସର ଅଧିକାରୀମାନେ ନିଜ ଦେଶର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଯଦି ଅନ୍ୟ ଦେଶର କେହି ଆପଣଙ୍କୁ ଅଟକାନ୍ତି କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଦୂତାବାସର ଅଧିକାରୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସେହି ଦେଶର ସରକାର ସହିତ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶର ନାଗରିକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି।
ଭାରତରେ ୧୫୬ ଦୂତାବାସ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ଆୟୋଗ ଅଛି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଅନେକ ଦେଶ ଭାରତର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସହରରେ ମଧ୍ୟ ବାଣିଜ୍ୟ ଦୂତାବାସ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛନ୍ତି। ରାଜଧାନୀ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ଅଧିକାଂଶ କୂଟନୈତିକ ମିଶନ ଚାଣକ୍ୟାପୁରୀ କୂଟନୈତିକ ଏନକ୍ଲେଭରେ ଅଛନ୍ତି।