ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ମନୁଷ୍ୟ ମନରେ ଶେଷ ଚିନ୍ତା କ’ଣ ଆସେ? ରିସର୍ଚ୍ଚରୁ ବଡ଼ ଖୁଲାସା

ଭୁବନେଶ୍ୱର: ମୃତ୍ୟୁ, ଏକ ରହସ୍ୟମୟ ଏବଂ ଚିରନ୍ତନ ସତ୍ୟ, ଯାହା ମନୁଷ୍ୟ ମନକୁ ସବୁବେଳେ ଆନ୍ଦୋଳିତ କରିଥାଏ। ମୃତ୍ୟୁର ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମନୁଷ୍ୟର ମନରେ କେଉଁ ଚିନ୍ତା ଆସେ? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଖୋଜିବା ପାଇଁ ବିଜ୍ଞାନୀ, ମନୋବିଜ୍ଞାନୀ ଏବଂ ସ୍ନାୟୁବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଗବେଷଣା କରିଛନ୍ତି। ବିଜ୍ଞାନ ଏହି ରହସ୍ୟମୟ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ବିଷୟରେ କିଛି ଆଲୋକପାତ କରିଛି, ଯାହା ଆମକୁ ମନୁଷ୍ୟ ମନ ଓ ମସ୍ତିଷ୍କର ଶେଷ ଅବସ୍ଥା ବୁଝିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
ବିଜ୍ଞାନ କ’ଣ କହୁଛି?
ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମୃତ୍ୟୁର ନିକଟବର୍ତୀ ଅନୁଭୂତି (Near-Death Experiences) ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କର ଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ଗବେଷଣା କରି ଜାଣିଛନ୍ତି ଯେ ମୃତ୍ୟୁର ପୂର୍ବ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମନୁଷ୍ୟ ମସ୍ତିଷ୍କ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସକ୍ରିୟ ହୋଇପଡ଼େ। ଏହି ସମୟରେ ମସ୍ତିଷ୍କରେ ରାସାୟନିକ ଏବଂ ବୈଦ୍ୟୁତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହଠାତ୍ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ, ଯାହା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ।
୧. ସ୍ମୃତି ଓ ଜୀବନର ଝଲକ (Flashbacks):
ଅନେକ ଗବେଷଣା ଅନୁସାରେ, ମୃତ୍ୟୁର ନିକଟବର୍ତୀ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ମସ୍ତିଷ୍କ ପୂର୍ବ ଜୀବନର ସ୍ମୃତିଗୁଡ଼ିକୁ ପୁନର୍ବାର ସକ୍ରିୟ ହୋଇଥାଏ। ଏହାକୁ “ଲାଇଫ ରିଭ୍ୟୁ” ବା ଜୀବନର ଝଲକ କୁହାଯାଏ। ଏକ ଗବେଷଣାରେ ଦେଖାଯାଇଛି ଯେ ମସ୍ତିଷ୍କର ହିପୋକାମ୍ପସ (Hippocampus), ଯାହା ସ୍ମୃତି ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ, ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଅତ୍ୟଧିକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଛି। ଏହା ଯୋଗୁ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ପୁରୁଣା ସ୍ମୃତି, ପରିବାର, ପ୍ରିୟଜନ କିମ୍ବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁହୂର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ମନେ ପକାଇପାରେ।
୨. ଶାନ୍ତି ଓ ସୁଖର ଅନୁଭବ:
ମୃତ୍ୟୁର ନିକଟବର୍ତୀ ଅନୁଭୂତି ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଅନେକ ଲୋକ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ଏକ ଅଜଣା ଶାନ୍ତି, ସୁଖ କିମ୍ବା ଆଲୋକର ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ। ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମାନୁଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଡୋପାମାଇନ ଓ ଏଣ୍ଡୋର୍ଫିନ ଭଳି ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥର ନିଃସରଣ ହେତୁ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ ମନକୁ ଶାନ୍ତ ଓ ସୁଖମୟ ଅନୁଭବ ଦେଇଥାଏ।
୩. ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନୁଭୂତି:
ଅନେକ ଲୋକ ମୃତ୍ୟୁ ନିକଟରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନୁଭୂତିର କଥା କହିଛନ୍ତି, ଯେପରି ଆଲୋକର ଏକ ସୁରଙ୍ଗ, ପରଲୋକର ଅନୁଭବ କିମ୍ବା ପୂର୍ବଜନ୍ମର ସ୍ମୃତି। ବିଜ୍ଞାନ ଏହାକୁ ମସ୍ତିଷ୍କର ଅକ୍ସିଜେନ ଅଭାବ କିମ୍ବା ସ୍ନାୟୁଜନିତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ଫଳ ବୋଲି ମାନେ। ଯେତେବେଳେ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ଅକ୍ସିଜେନ କମ ମିଳେ, ଏହା ଭ୍ରମ କିମ୍ବା ଅଜଣା ଅନୁଭବ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ।
୪. ପରିବାର ଓ ପ୍ରିୟଜନଙ୍କ ଚିନ୍ତା:
ମନୋବିଜ୍ଞାନୀମାନେ କହନ୍ତି ଯେ ମୃତ୍ୟୁର ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଅନେକ ଲୋକ ନିଜ ପରିବାର, ସନ୍ତାନ କିମ୍ବା ପ୍ରିୟଜନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତି। ଏହା ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ମାନବୀୟ ପ୍ରବୃତ୍ତି, ଯେଉଁଠାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ସାମାଜିକ ବନ୍ଧନ ଏବଂ ଦାୟିତ୍ୱ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରେ।

ଗବେଷଣାରୁ ମିଳିଥିବା ତଥ୍ୟ
• ୨୦୨୩ରେ ଏକ ଗବେଷଣା: ମିଚିଗାନ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଗବେଷକମାନେ ମୃତ୍ୟୁ ନିକଟବର୍ତୀ ରୋଗୀଙ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କର EEG (Electroencephalogram) ଅଧ୍ୟୟନ କରି ଦେଖିଥିଲେ ଯେ ମସ୍ତିଷ୍କର ଗାମା ତରଙ୍ଗ (Gamma Waves) ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଅତ୍ୟଧିକ ସକ୍ରିୟ ହୁଏ। ଏହା ସୂଚାଏ ଯେ ବ୍ୟକ୍ତି ଏକ ଜଟିଳ ମାନସିକ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଥାଏ, ଯେଉଁଠାରେ ସ୍ମୃତି, ଅନୁଭୂତି ଏବଂ ଚେତନା ମିଶିଯାଇଥାଏ।

• ନିକଟ-ମୃତ୍ୟୁ ଅନୁଭୂତି (NDE): ଡକ୍ଟର ସାମ ପାର୍ନିଆଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ହୋଇଥିବା ଗବେଷଣାରେ ଦେଖାଯାଇଛି ଯେ NDE ଅନୁଭବ କରିଥିବା ଲୋକମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ଜୀବନର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା କିମ୍ବା ପରଲୋକର ଅନୁଭୂତି ବିଷୟରେ କହିଥାନ୍ତି। ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କର ଅକ୍ସିଜେନ ଅଭାବ କିମ୍ବା ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେତୁ ହୋଇଥାଏ।

• ହସ୍ପିସ କେୟାର ରିପୋର୍ଟ: ମୃତ୍ୟୁ ନିକଟରେ ଥିବା ରୋଗୀଙ୍କ ସହ କାମ କରୁଥିବା ହସ୍ପିସ କର୍ମୀମାନେ ଜଣାଇଛନ୍ତି ଯେ ଅନେକ ଲୋକ ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ପରିବାର କିମ୍ବା ପୂର୍ବ ସ୍ମୃତି ବିଷୟରେ କହିଥାନ୍ତି। କେତେକ ଲୋକ ମଧ୍ୟ ନିଜର ଜୀବନରେ କୃତ ଭୁଲ କିମ୍ବା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଇଚ୍ଛା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତି।