ଲଳିତ ମୋହନ ମିଶ୍ରଙ୍କ ବିଶେଷ ସ୍ତମ୍ଭ ‘ଚେତନାର ଚୌହଦୀ’
ବିଷ୍ଣୁ ପୁରାଣରେ ଶିବଙ୍କ ବାଲ୍ୟ ରୂପ ବର୍ଣ୍ଣିତ । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ କାନ ମଇଳା ରୁ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବା ମଧୁ-କଟଭ ରାକ୍ଷସର ବଧ ପରେ, ବ୍ରହ୍ମା ସୃଷ୍ଟିର ରଚନା କରିଥିଲେ । ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଏକ ସନ୍ତାନ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। ଏଥିପାଇଁ ସେ ତପସ୍ୟା କଲେ । ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ଏହି ଦାୟିତ୍ବ ଦିଆ ଯାଇଥିଲା । ବ୍ରହ୍ମା ତପସ୍ୟା ସମୟରେ ଶିବ ଶିଶୁ ରୂପରେ ତାଙ୍କର କୋଳ ମଣ୍ଡନ କରିଥିଲେ। ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ କୋଳରେ କାନ୍ଦୁଥିବା ଏକ ଶିଶୁ ଦେଖାଗଲା । ବ୍ରହ୍ମା ଶିଶୁଙ୍କୁ ‘ରୁଦ୍ର’ ନାମରେ ନାମିତ କଲେ ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ‘କାନ୍ଦିବା’ । ଶିଶୁଟି ଚୁପ୍ ରହିଲେ ନାହିଁ, ତେଣୁ ବ୍ରହ୍ମା ଆଉ ଏକ ନାମ ଦେଲେ । ସେହି ନାମକୁ ସେ ପସନ୍ଦ କଲେ ନାହିଁ। ଶିଶୁଙ୍କୁ ନୀରବ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରହ୍ମା ଆଠଟି ନାମ ଦେଲେ – ରୁଦ୍ର, ଶରବା, ଭବ, ଉଗ୍ର, ଭୀମ, ପାଶୁପତି, ଈଶାନ ଏବଂ ମହାଦେବ।
ଶିବ ପୁରାଣ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ନାମଗୁଡ଼ିକ ଧରା ପୃଷ୍ଠରେ ପ୍ରଚଳିତ । ଯେତେବେଳେ ପୃଥିବୀ, ଆକାଶ, ଭୂଲୋକ ଜଳମଗ୍ନ ଥିଲା । ସେତେବେଳେ ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ମହେଶ୍ବର ବ୍ୟତୀତ କୌଣସି ଦେବତା ନଥିଲେ । ବିଷ୍ଣୁ ଶେଷନାଗ ଉପରେ ଜଳ ପୃଷ୍ଠରେ ଦେଖା ଦେଇଥିଲେ । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ନାଭିରୁ ବ୍ରହ୍ମା ସୃଷ୍ଟି ରଚନା କରୁଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଶିବ ଆସିଥିଲେ । ବ୍ରହ୍ମା ଶିବଙ୍କୁ ଚିହ୍ନି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ଶିବ କ୍ରୋଧିତ ହେବା ଭୟରେ ବିଷ୍ଣୁ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ଦିବ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ ଶିବଙ୍କର ବାଲ୍ୟ କଥା ମନେ ପକାଇଲେ। ବ୍ରହ୍ମା ତାଙ୍କର ଭୁଲ ମାନି ଶିବଙ୍କୁ କ୍ଷମା ମାଗିଲେ । ଶିବ କିନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଭାବରେ ଜନ୍ମ ନେଇ ଥିବାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ଲୋଡ଼ିଲେ । ଆଉ ଏକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅଛି – ଥରେ ବ୍ରହ୍ମା ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠତା ପାଇଁ ବିବାଦ ଦେଖାଦେଇଥିଲା । ଉଭୟଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ଶିବଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଇଥିଲେ। ବିବାଦର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଶିବ ସାକାର ରୂପରେ ଦେଖା ଦେଇଥିଲେ । ଶିବଙ୍କ ଅନନ୍ୟ ରୂପକୁ ଅଗ୍ନି ସ୍ତମ୍ଭ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା । ବ୍ରହ୍ମା ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁ ଦୁହେଁ ଏହାର ଆରମ୍ଭ ଏବଂ ଶେଷ ଖୋଜିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ଅନେକ ଯୁଗ ଅତିବାହିତ ହୋଇଛି, କିନ୍ତୁ ଏହାର ଆରମ୍ଭ ଏବଂ ଶେଷ ଜଣା ନାହିଁ। ଯେଉଁଠାରେ ଏହି ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା ସେହି ସ୍ଥାନ ଅରୁଣାଚଳ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା । ବ୍ରହ୍ମା ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁ ସେମାନଙ୍କର ଭୁଲକୁ ଅନୁଭବ କଲେ। ଭଗବାନ ଶିବ ଦୁହିଁଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ତୁମେ ଦୁହେଁ ସମାନ। ଏହା ପରେ ଶିବ କହିଥିଲେ ଯେ ପୃଥିବୀରେ ମୋର ବ୍ରହ୍ମ ରୂପକୁ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଲିଙ୍ଗ ଭାବରେ ଦେଖା ଦେଇଛି । ତେଣୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପୃଥିବୀରେ ମୋର ଚରମ ବ୍ରହ୍ମ ରୂପକୁ ଲିଙ୍ଗ ଭାବରେ ପୂଜା କରାଯିବ। ଏହି ଲିଙ୍ଗକୁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରିବା ଦ୍ବାରା ମନୁଷ୍ଯ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି ଲାଭ କରିବ ।
୯୪୩୭୯୮୫୮୬୬