ଇଡି, ସିବିଆଇ ଏବଂ ଏନଆଇଏ ପରସ୍ପରଠାରୁ କିପରି ଭିନ୍ନ? ଏହି ୩ ବିଭାଗ ତଦନ୍ତ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ କାମ କ’ଣ?

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତରେ, ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ (ED), କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ତଦନ୍ତ ବ୍ୟୁରୋ (CBI), ଏବଂ ଜାତୀୟ ତଦନ୍ତ ସଂସ୍ଥା (NIA) ହେଉଛି ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ତଦନ୍ତ ସଂସ୍ଥା । ଯାହା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅପରାଧର ତଦନ୍ତ କରନ୍ତି । ତଥାପି, ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର, ଅଧିକାର ଏବଂ କେସ୍ ଆବଣ୍ଟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପରସ୍ପରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ । ଏହି ସମସ୍ତ ସଂସ୍ଥାକୁ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ଅଧୀନରେ ଥିବା ବିଭାଗରୁ ଅନୁମତି ନେବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଜାଣନ୍ତୁ ଏହି ତିନୋଟି ସଂସ୍ଥା କେବେ ଏବଂ କାହିଁକି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା?

ED କିପରି କାମ କରେ?

ED ୧ ମେ ୧୯୫୬ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ପରେ ୧୯୫୭ରେ ଏହାକୁ ‘ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ’ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅପରାଧ ଏବଂ ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଉଲ୍ଲଂଘନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମାମଲାଗୁଡ଼ିକର ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏହାର କ୍ଷମତା ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଗଲେ, ED ସ୍ୱତଃପ୍ରବୃତ୍ତ ଭାବରେ ବିଚାର କରିପାରିବ ନାହିଁ । ଏଥିପାଇଁ, ଏହାକୁ CBI କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟ ପୋଲିସ ଦ୍ୱାରା ଦାୟର କରାଯାଇଥିବା FIR ଆଧାରରେ ମାମଲା ପଞ୍ଜୀକୃତ କରିବାକୁ ପଡିବ । ଏହା ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଅଧୀନରେ ଆସେ । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଅଛି । ସେହି ସମୟରେ, ଅନେକ ରାଜ୍ୟରେ ଆଞ୍ଚଳିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ।

ସିବିଆଇ କେଉଁ କେଉଁ ମାମଲାର ତଦନ୍ତ କରେ?

୧୯୪୧ ମସିହାରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପୋଲିସ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଭାବରେ ସିବିଆଇ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଏହି ସଂସ୍ଥା ଦୁର୍ନୀତି, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅପରାଧ ଏବଂ ଗମ୍ଭୀର ଅପରାଧର ତଦନ୍ତ କରୁଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହା ଇଣ୍ଟରପୋଲର ଭାରତର ନୋଡାଲ ଏଜେନ୍ସି ମଧ୍ୟ । ସିବିଆଇକୁ ସେହି ରାଜ୍ୟରେ ତଦନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ରାଜ୍ୟରୁ ଅନୁମତି ନେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ସିବିଆଇ ପ୍ରାୟତଃ ଯେକୌଣସି ହାଇପ୍ରୋଫାଇଲ୍ କିମ୍ବା ଜଟିଳ ମାମଲାର ତଦନ୍ତରେ ସାମିଲ ଥାଏ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ତଦନ୍ତ ବ୍ୟୁରୋ ସାଧାରଣ ଅଭିଯୋଗ ଏବଂ ପେନସନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଅଧୀନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

NIA ଏହି ଦୁଇଟି ଏଜେନ୍ସିଠାରୁ କିପରି ଭିନ୍ନ?

ସେହିପରି, NIA ୨୦୦୯ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ମୁମ୍ବାଇ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ, ଦେଶର ସୁରକ୍ଷାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏହି ଏଜେନ୍ସି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭବ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଏଜେନ୍ସି ଦେଶରେ ଘଟୁଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ତଦନ୍ତ କରିଥାଏ । ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ କିମ୍ବା ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ସହ ଜଡିତ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକର ମୁକାବିଲା କରିବା । NIA ବର୍ତ୍ତମାନ ପହଲଗାମରେ ହୋଇଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣର ତଦନ୍ତ କରୁଛି ।