ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଯୋଗର ଉପକାରିତା

(ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଯୋଗ ଦିବସ ଅବସରରେ ଯୋଗଗୁରୁ ଦୀପକ ରଞ୍ଜନ ବେହେରାଙ୍କ ଆଲେଖ)

ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀର ରୋଗର ମନ୍ଦିର, ମନୁଷ୍ୟର ଦେହ ଅଛି ଅର୍ଥାତ୍ କିଛି ନା କିଛି ରୋଗ ରହିଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀରରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ଛୋଟ ବଡ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ଆମ ଜୀବନଧାରାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ ୩୦ ମିନିଟ ରୁ ୪୫ ମିନିଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଥିବା ଯୋଗାସନ ଓ ପ୍ରାଣାୟାମ ସହିତ ଖାଦ୍ୟର ଶୈଳୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ତେବେ ଆମେ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ଭାବରେ ସୁସ୍ଥ ରହିପାରିବା । ଏହା ହିଁ ଆଦର୍ଶ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରିବା ।

ମହର୍ଷି ପତଞ୍ଜଳିଙ୍କ ସୂତ୍ରାନୁଯାୟୀ ଯୋଗର ଆଠଗୋଟି ଅଙ୍ଗକୁ ଅଷ୍ଟାଙ୍ଗ ଯୋଗ କୁହାଯାଏ । ସେଗୁଡିକ ହେଲା – ଯମ, ନିୟମ, ଆସନ, ପ୍ରାଣାୟମ, ପ୍ରତ୍ୟାହାର, ଧାରଣା ଧ୍ୟାନ ଓ ସମାଧି । ଏଥିରେ ଯେଉଁ ଆସନ ଓ ପ୍ରାଣାୟମ କଥା କୁହାଯାଇଛି ଯାହା ସାଧାରଣ ଆଜିକାଲି ଆମେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥାଉ । ପ୍ରାଣବାୟୁକୁ ଜାଣି ତାହାକୁ ନିୟମିତ ଜାଗ୍ରତ କରି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଇବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରାଣାୟାମ ଓ ଶରୀରରେ ଶାରୀରିକ ଅଙ୍ଗଚାଳନାକୁ ଯୋଗ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରାଣାୟାମ ହେଉଛି ଯୋଗର ଏକ ଅଙ୍ଗ ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉପଯୋଗୀ । ନିୟମିତ ଯୋଗ ଅଭ୍ୟାସ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକ ସୁସ୍ଥ, ସବଳ, ଆନନ୍ଦ ଏବଂ ଧୈର୍ଯ୍ୟଶୀଳ ହୋଇଥାଏ ।

ମନକୁ ସ୍ଥିର ଓ ଶାନ୍ତ ରଖିବାର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉପାୟ ହେଉଛି ନିୟମିତ ଭାବରେ ଯୋଗ ଅଭ୍ୟାସ କରିବା । ଯୋଗ ଶରୀରରେ ଥିବା ମାଂସପେଶୀକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିଥାଏ ବା ଫ୍ଲେକ୍ସିବ୍ଲ କରିଥାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ରକ୍ତ ସଂଚାଳନ ଖୁବ୍ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ହୋଇଥାଏ ।

ପ୍ରାଣାୟାମ ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀରରେ ଶ୍ୱାସ, ପ୍ରଶ୍ୱାସକୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରିଥାଏ । କିପରି ଶ୍ୱାସ ନେବା, କେତେ ସମୟ ନେବା ଏବଂ ପ୍ରଶ୍ୱାସକୁ କିପରି ଧିରେ ଧିରେ ଛାଡିବା ଏହାସବୁ ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ । ଏହା ଫଳରେ ଆମ ଶରୀରରେ ଲଙ୍ଗ୍‌ସ ବା ଫୁସ୍‌ଫୁସ ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ ।
ଶାରୀରିକ ଉପକାର ହେବା ସହିତ ଆମର ମାନସିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ମଧ୍ୟ ଘଟିଥାଏ । ଏହା କେବଳ ଏହି ଯୋଗ ଓ ପ୍ରାଣାୟମ ଦ୍ୱାରା ହିଁ ହୋଇଥାଏ । ନିଜ ଉପରେ ନିଜର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ମାନସିକ ଭାରସାମ୍ୟ ହରାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱାସ ହରାଇନଥାଏ । ବାରମ୍ବାର ଯୋଗ ପଦ୍ଧତିରେ ରହିବା ଦ୍ୱାରା ନିଜର ମନୋବଳ ବୃଦ୍ଧି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଯୋଗ ଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନୁଭବ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।

ଆସନ ଓ ପ୍ରାଣାୟାମ ଦ୍ୱାରା ରକ୍ତଚାପ ସନ୍ତୁଳିତ ହୋଇଥାଏ । ହୃଦରୋଗରେ ପୀଡିତ ବ୍ୟକ୍ତି ଯୋଗ ଦ୍ୱାରା ଉପକୃତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି । ମଧୁମେୟ ବା ଡାଇବେଟିସ୍ ରୋଗକୁ ଯୋଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ । ଯୋଗ ଦ୍ୱାରା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ସଂଯମ ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରେ ଭଗବତ ସେବାରେ ନିଜକୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରିଥାଏ ।

ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ଅଧିଭୌତିକ ନିବୃତ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ଯାହା ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ । ପ୍ରସନ୍ନତା ଏବଂ ସନ୍ତୁଳନରେ ଅନୁଭୂତି ପ୍ରାପ୍ତ କରିପାରେ ଏବଂ ସର୍ବଶେଷରେ ମନ ମଧ୍ୟରେ ଗତି ସ୍ଥିତି ଓ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।

ସର୍ବଶେଷରେ ଯଦି ଆମେ ଦୈନିକ କିଛି ସମୟ ଯୋଗାସନ ଓ ପ୍ରାଣାୟମ ତଥା ଧ୍ୟାନ କରିବା ତେବେ ଆମେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଜୀବନବ୍ୟାପୀ ସୁସ୍ଥ ଓ ନିରୋଗ ରହିପାରିବା ।

ସରକାରୀ ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର, ମତୋ, ଚାନ୍ଦବାଲି, ଭଦ୍ରକ ମୋ – ୯୧୧୪୯୩୨୧୯୭

(ଲେଖକ ପ୍ରାକୃତିକ ଚିକିତ୍ସାର ଚିକିତ୍ସକ ଓ ଯୋଗଗୁରୁ )

ବିଶେଷ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ: ଏହି ସ୍ତମ୍ଭରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିବା ବିଚାର ବା ମତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଲେଖକଙ୍କର ନିଜସ୍ୱ ଅଟେ । ଏହି ସ୍ତମ୍ଭରେ ପ୍ରକାଶିତ କୌଣସି ଅଂଶ ଲାଗି www.odishasambad.in ର ସମ୍ପାଦନା ମଣ୍ଡଳୀ ଦାୟୀ ନୁହଁନ୍ତି ।