ରାଜସ୍ଥାନ: ଆଜି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲଢିବା ପାଇଁ ଏକାଧିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳରେ ନିର୍ମିତ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ର ଅଛି | କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ଇତିହାସକୁ ବୁଲି ଦେଖିବ, ଆପଣ ଜାଣିବ ଯେ ପୂର୍ବକାଳଲରେ ଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ଖଣ୍ଡା ଏବଂ ତୋପ ଦ୍ଵାରା ଲଢା ଯାଉଥିଲା । ତୋପ ଚଳାଇବା ପାଇଁ ଗୋଳାବାରୁଦ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଇତିହାସରେ ଏକ ଏପରି ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଲୁହା ଗୋଲା ବଦଳରେ ରୂପାର ଗୋଲା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା | ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ବିଷୟରେ…
ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ରାଜସ୍ଥାନରେ ୧୮୧୪ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା | ବାସ୍ତବରେ, ସେହି ବର୍ଷ ବିକାନେର ରାଜା ସୁରଟ ସିଂ ତାଙ୍କ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ ଚୁରୁ ଦୁର୍ଗ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ଚୁରୁ ଦୁର୍ଗ ରାଜ ଠାକୁର ଶିବଜୀ ସିଂଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଥିଲା । ତାଙ୍କର ଏକ ବଡ଼ ସେନା ମଧ୍ୟ ଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଚାଲିଥିଲା | ଏହି କାରଣରୁ ଦୁର୍ଗରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ଗୋଳା ବାରୁଦଗୁଡ଼ିକ ସରିଗଲା । ଶେଷରେ ଗୋଲା କେଉଁଥିରେ ତିଆରି କରାଯିବ ସେଥିପାଇଁ ଚିନ୍ତାରେ ପଡିଗଲେ ପୁରା ସେନା ।
ଐତିହାସିକମାନଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ, ଏହି ସମସ୍ୟାରେ ରାଜା ଠାକୁର ଶିବଜୀ ସିଂଙ୍କ ସହିତ ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ଜନତା । ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ରୂପା ମୁଦ୍ରା ଏବଂ ଅଳଙ୍କାର ରାଜାଙ୍କୁ ଦେଇଦେଇଥିଲେ । ଯାହାକୁ ତରଳାଇ ଗୋଲା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇପାରିବ । ଲୋକମାନେ ଦେଇଥିବା ସେହି ରୂପା ତରଳାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରେ ଗୋଲା ତିଆରି ହୋଇ ଶତ୍ରୁମାନଙ୍କ ଉପରକୁ ଚଳାଯାଇଥିଲା | ଯେତେବେଳେ ବିକାନେରର ସୈନ୍ୟମାନେ ଚୁରୁ ଲୋକଙ୍କ ଏପରି ସାହସ ଦେଖିଲେ, ଶେଷରେ ସେମାନେ ଭୟ କରି ପରାଜୟକୁ ସ୍ଵିକାର କରିଥିଲେ ।
ଏହି ଦୁର୍ଗ ୧୬୯୪ ମସିହାରେ ରାଜ ଠାକୁର କୁଶଲ ସିଂଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା | ରାଜସ୍ଥାନର ଚୁରୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ଦୁର୍ଗ ନିର୍ମାଣ ପଛରେ ରାଜା କୁଶଲ ସିଂଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଯେ ତାଙ୍କ ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ଆତ୍ମରକ୍ଷା ଏବଂ ନିରାପତ୍ତା ନିଶ୍ଚିତ କରିବା । ଏହି ଦୁର୍ଗରେ ସାଧାରଣତଃ ୨୦୦ ପଦାତିକ ଏବଂ ୨୦୦ ଅଶ୍ୱାରୋହୀ ସୈନିକ ଥିଲେ | କିନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଉଥିଲା । ବିକାନେରଙ୍କ ସହ ଯେବେ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟ ପରିସ୍ଥିତି ସମାନ ଥିଲା। ଚୁରୁ ଦୁର୍ଗରେ ସୈନିକମାନଙ୍କର ଅଭାବ ନଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଗୋଲା ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ନଥିଲା । ସେଥିପାଇଁ ସେଠାକାର ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ରୂପା ଅଳଙ୍କାରରୁ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ଗୋଲା ତିଆରି କରିବାକୁ କହିଥିଲେ।