କବିତା : ଯଦି

ମୂଳ ଇଂରାଜୀ : ରଡୟାଡ କିପଲିଙ୍ଗ 
ଅନୁବାଦ : ସରଳ କୁମାର ଦାସ ଯଦି ତମେ ତମ ମସ୍ତିଷ୍କ ଶାନ୍ତ ରଖିପାରିବ ଯେବେ ସମସ୍ତେ ତମ ବିଷୟରେ
କରୁଥିବେ ସେମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଖରାପ ଆଉ ତା ଲାଗି ଦାୟୀ କରୁଥିବେ ତମକୁ,
ଯଦି ତମେ ନିଜକୁ ଭରସି ପାରୁଥିବ ଯେବେ ସମସ୍ତେ ସନ୍ଦେହ କରୁଥିବେ ତମକୁ,
କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ସନ୍ଦେହକୁ ଉପେକ୍ଷା କରି ଛାଡି ଦେଉଥିବ ସେମାନଙ୍କୁ ;
ଯଦି ତମେ ଅପେକ୍ଷା କରି ପାରିବ ଆଉ ଥକି ନ ଯିବ ଅପେକ୍ଷା କରି,
ଅବା ତମ ବିଷୟରେ ମିଛ କୁହା ଗଲେ ବି ମିଛକୁ ନ ଆପଣାଇ,
ଅବା ଘୃଣିତ ହୋଇ ବି ଆପଣାଇବ ନାହିଁ ଘୃଣାର ରାସ୍ତାକୁ,
ଆଉ ତଥାପି ଦେଖେଇ ହେବନି ଅତି ଭଲ ବୋଲି, କହିବନି ବିଜ୍ଞଙ୍କ ଭଳି କଥା :

ଯଦି ତମେ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖି ପାରିବ – ସ୍ୱପ୍ନକୁ ତମ ମୁନିବ ନ କରି ;
ଯଦି ତମେ ଭାବି ପାରିବ – ଭାବିହେବାକୁ ତମ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନ କରି ;
ଯଦି ତମେ ଉଭୟ ଜୟ ଆଉ ପରାଜୟକୁ ସାକ୍ଷାତ କରି ପାରିବ
ସେହି ଦୁଇ ବହୁରୂପୀଙ୍କୁ ଏକା ଭଳି ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଇ ;
ଯଦି ତମେ ସହି ପାରିବ ଶୁଣିବାକୁ ତମେ କହିଥିବା ସତ୍ୟ
ଯାହା ବିକୃତ ହୋଇଥିବ ଦୁର୍ଜନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଫସାଇବା ଲାଗି ମୂର୍ଖଜନଙ୍କୁ,
ଅବା ଭାଙ୍ଗୁଥିବା ଦେଖିଲେ ଜିନିଷଗୁଡାକୁ ଯାହା ଲାଗି ତମେ ଜୀବନ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲ,
ଆଉ ନଇଁ ପଡି ତାକୁ ତିଆରି କରିବ ସେହି ଭଙ୍ଗାରୁଜା ଦନ୍ଥଡା ହତିଆରରେ :

ଯଦି ତମେ ଜିତିଥିବା ସବୁ ଜିନିଷକୁ ଗୋଟିଏ ଗଦାରେ ପରିଣତ କରି ପାରିବ
ଆଉ ତାକୁ ପଶାପାଲିରେ ଥରେ ବାଜି ଲଗାଇବାର ବିପଦ ମୁଣ୍ଡାଇ ପାରିବ
ଆଉ ହାରି ଗଲେ, ପୁଣି ଥରେ ଆରମ୍ଭ କରି ପାରୁଥିବ ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ,
ଆଉ କେବେ ବି ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବନି ଶବ୍ଦଟିଏ ନିଜ କ୍ଷୟକ୍ଷତି ସମ୍ପର୍କରେ ;
ଯଦି ତମେ ବାଧ୍ୟ କରି ପାରିବ ତମ ହୃଦୟ, ସ୍ନାୟୁ ଓ ପେଷୀମାନଙ୍କୁ
ତମ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ପୂରିଲା ପରେ ବି ସେବା କରି ଚାଲିବା ଲାଗି ତମକୁ
ଆଉ ତେଣୁ ଜାବୁଡି ଧରିଥିବ ଯେବେ ତମ ଠାରେ କିଛି ବି ନ ଥିବ
କେବଳ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତି ଯାହା କହୁଥିବ ସେମାନଙ୍କୁ : ‘ଧରି କି ରଖିଥାଅ !’

ଯଦି କଥା ହେଇ ପାରୁଥିବ ଜନତାଙ୍କ ସହ ଅକ୍ଷତ ରଖି ତମ ସବୁ ସଦଗୁଣ,
ଅବା ଚାଲି ପାରୁଥିବ ରାଜାମାନଙ୍କ ସହ – ନ ହରାଇ ସାଧାରଣ ସ୍ପର୍ଶ,
ଯଦି ନା ଶତ୍ରୁ ନା ପ୍ରିୟ ମିତ୍ର ଆଘାତ ଦେଇ ପାରୁଥିବେ ତମକୁ,
ଯଦି ସବୁ ଲୋକ ତମକୁ ଭରସା କରୁଥିବେ, କିନ୍ତୁ କେହି ଅତ୍ୟଧିକ ନୁହେଁ ;
ଯଦି ତମେ ଭରି ଦେଇ ପାରୁଥିବ ଅକ୍ଷମଣୀୟ ମିନିଟକୁ,
ଷାଠିଏ ସେକେଣ୍ଡ ମୂଲ୍ୟର ଜୀବନର ଲମ୍ୱା ଦୌଡରେ,
ତମର ହେବ ଏଇ ପୃଥିବୀ ଆଉ ଏଥିରେ ଥିବା ସବୁ କିଛି,
ଆଉ – ସବୁଠୁ ବଡ କଥା – ତମେ ମଣିଷଟିଏ ହେବ, ମୋ ପୁତ୍ର !

‘ଜଙ୍ଗଲ ବୁକ’ ପୁସ୍ତକ ପାଇଁ ଚର୍ଚ୍ଚିତ,୧୯୦୭ ମସିହାରେ ସାହିତ୍ୟରେ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିବା ବ୍ରିଟିଶ ସାହିତ୍ୟିକ ରଡୟାଡ କିପଲିଙ୍ଗଙ୍କର ୧୮୬୫ ମସିହାରେ ବମ୍ୱେରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା । ୧୨୬ ବର୍ଷ ତଳେ ୧୮୯୫ ରେ ରଚିତ ତାଙ୍କର ବହୁ ଚର୍ଚ୍ଚିତ କବିତା ‘ଇଫ ‘ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ଯୁଗର ବୈରାଗ୍ୟଦର୍ଶନ (ଷ୍ଟୋସିଜମ)ର ଏକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟିକ ନିଦର୍ଶନ, ଯାହା ଲିଆଣ୍ଡର ଷ୍ଟାର ଜେମସନଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଜଣାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲେଖା ଯାଇଥିଲା । ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲେ ବି ଏହି କବିତାଟି ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ଏବେ ବି ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକରେ ସ୍ଥାନ ପାଉଛି । ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କବିତାଟିକୁ ବା କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଦକୁ ବନ୍ଧାଇ ଅଫିସରେ ଟାଙ୍ଗିବା ବା ତାକୁ ବନ୍ଧାଇ ଉପହାର ଆକାରରେ ଦେବା ବି ଚଳଣିରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ଉଇମ୍ୱେଲଡନରେ ଖେଳାଳୀମାନଙ୍କ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର ସମ୍ମୁଖରେ ଏହି କବିତାର ଦୁଇ ଧାଡି, ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।
‘If you can meet with Triumph and Disaster
And treat those two impostors just the same ;’

( ଏହି କବିତାରେ ଜଣେ ପିତା ତା ପୁତ୍ରକୁ କିପରି ଭଲ ମଣିଷ ହୋଇପାରିବ ସେହି ପରାମର୍ଶ ଦେଉଛି । ଏଥିରେ ଜୀବନ ଜୀଇଁବାର କଳା ଶିଖା ଯାଇଛି ଯାହାର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ଆଜି ବି ରହିଛି । ସେହି କାଳଜୟୀ ଇଂରାଜୀ କବିତା ‘ଇଫ ‘ର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦର ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ପ୍ରୟାସ )

୪୮୬ , ନୀଳକଣ୍ଠ ନଗର, ନୂଆପଲ୍ଲୀ,
ଭୁବନେଶ୍ଵର -୭୫୧୦୧୨
ମୋ. ୯୪୩୭୦୩୮୦୧୫
saral_das@yahoo.co.in
www.SaralJatil.com