ଦୟାନିଧି ତ୍ରିପାଠୀଙ୍କ ବିଶେଷ ଉପସ୍ଥାପନା
ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ, ଓଁ ନମୋ ଭଗବତେ ବାସୁଦେବାୟ।
ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ସତ୍ୱଲିପିରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ନାମ ସହ “କାଞ୍ଚିଖୁରି ଗଣେଶ “ନାମ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି। ଏହି ବିଗ୍ରହଙ୍କ ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ ଛଫୁଟ ଓ ଓସାର ପ୍ରାୟ ତିନିଫୁଟ ଅଟେ। ସେ ଅଷ୍ଟଭୁଜ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଟନ୍ତି। ଉପର ଦୁଇହସ୍ତରେ ସର୍ପ, ଅର୍ଥାତ ଗୋଟିଏ ସର୍ପର ମସ୍ତକ (ଫଣା )କୁ ଡାହାଣ ହସ୍ତରେ ଧରି ନିଜ ମସ୍ତକ ଉପରେ ବୃତ୍ତାକାରରେ ନେଇ ବାମ ହସ୍ତରେ ଲାଞ୍ଜଟିକୁ ଧାରଣ କରିଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ଦକ୍ଷିଣ ହସ୍ତରେ ଉପରେ ମାଳା ଓ ତା ତଳ ହସ୍ତରେ ଦନ୍ତ ଧାରଣ କରିଛନ୍ତି। ସେହିପରି ବାମ ଉପର ହସ୍ତରେ ଲଡ଼ୁ ଓ ବାମ ତଳ ହସ୍ତରେ ଅଙ୍କୁଶ ରହିଛି। ସମ୍ପୂର୍ଣ ତଳ ଡାହାଣ ଓ ବାମ ହସ୍ତରେ ଜପ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି। ଲଡ଼ୁ ଉପରେ ନିଜର ଶୁଣ୍ଢକୁ ସ୍ଥାପନ କରି ଅତ୍ୟନ୍ତ କମନୀୟ ଭଙ୍ଗୀରେ ଥିବା ଏପରି ବିଗ୍ରହ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିରଳ ଓ ଅନ୍ୟତ୍ର ଦେଖାଯାଏନି। କୁହାଯାଏ ଏହା ତନ୍ତ୍ର ଅନୁମୋଦିତ ବିଗ୍ରହ। ଏହି ଗଣପତିଙ୍କ ସ୍ଥାପନା ବିଷୟରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ଓ ଇତିହାସ କଥା ଲୋକମୁଖରେ ଆଜିବି ଶୁଣାଯାଏ। ସେ ସବୁ ବିଷୟ ଧିରେ ଧିରେ ଆଲୋଚନା କରିବା। କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ କରିବା ଆରାଧନା।
“ନୃତ୍ୟ ପ୍ରିୟାୟ ଗଣନାୟକ ସୁନ୍ଦରାୟ
ନlଗେନ୍ଦ୍ରସୂତ୍ର ପରିଭୂଷଣ ଭୂଷିତାୟ l
ଲମ୍ବୋଦରାୟ ଶୁଭଦାୟ ହରପ୍ରିୟାୟ
ତୁଭ୍ୟଂ ନମୋଅସ୍ତୁ ମମବିଘ୍ନ ବିନାଶକାୟ। ”
ଅର୍ଥାତ ହେ ଗଣପତି!ତୁମେ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରିୟ, ତୁମେ ଗଣମାନଙ୍କ ଅଧିନାୟକ, ତୁମେ ସୁନ୍ଦର, ନାଗରାଜ ତୁମ ଉପବିତ ଭାବରେ ଶୋଭିତ, ତୁମେ ଲମ୍ବୋଦର, ତୁମେ ଶୁଭଦ, ତୁମେ ହରପ୍ରିୟ, ତୁମେ ବିଘ୍ନ ବିନାଶକ ତୁମକୁ ପ୍ରଣତି ଜଣାଉଛି।
ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ (ଦ. ତ୍ରି. ଉବାଚ)
