ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ନିର୍ବାଚନ ସମୟରେ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଜଳ ପରି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି। ଗତ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ପରି ଏଥର ମଧ୍ୟ ଭାରତର ନିର୍ବାଚନ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ସବୁଠୁ ମହଙ୍ଗା ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ଚଳିତ ବର୍ଷର ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ୯୭ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଭୋଟର ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବେ। ଭୋଟରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ ନିର୍ବାଚନ ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ଦେଶରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ପ୍ରାୟ ୧୭ କୋଟି ଭୋଟର ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ପ୍ରତି ଭୋଟରଙ୍କ ପାଇଁ ୬୦ ପଇସା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା। ତେଣୁ ପ୍ରଥମ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ କେବଳ ୧୦.୫ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା। ଏଥି ସହିତ ୨୦୧୯ ସୁଦ୍ଧା ଏହି ଖର୍ଚ୍ଚ ୬୫୦୦ କୋଟିରେ ପହଞ୍ଚିଛି।
୨୦୨୪ରେ ଏହାର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ୨୦୨୪ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। ୨୦୦୯ ରୁ ୨୦୧୪ ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ବାଚନ ଖର୍ଚ୍ଚ ପ୍ରାୟ ତିନି ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ୨୦୦୯ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ୧୧୧୪.୪ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିବାବେଳେ ୨୦୧୪ରେ ୩୮୭୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଛି। ୨୦୦୪ ମସିହାରେ, ଏହି ଖର୍ଚ୍ଚ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭୋଟରଙ୍କ ପାଇଁ ୧୭ ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିବା ଜଣାଯାଏ। ୨୦୦୯ରେ ଏହି ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା। ଏହି ଖର୍ଚ୍ଚ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭୋଟରଙ୍କ ପାଇଁ ୧୨ ଟଙ୍କାରେ ସୀମିତ ରହିଥିଲା। ୨୦୧୪ ନିର୍ବାଚନରେ ଏକ ବଡ ବୃଦ୍ଧି ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା। ୨୦୧୪ ମସିହାରେ ଭୋଟରଙ୍କ ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚର ପରିମାଣ ୪୬ ଟଙ୍କାରେ ପହଞ୍ଚି ଥିଲା।
୨୦୧୯ ନିର୍ବାଚନ ଥିଲା ବ୍ୟୟବହୁଳ ନିର୍ବାଚନ
୨୦୧୯ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଏହି ଖର୍ଚ୍ଚ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭୋଟରଙ୍କ ପାଇଁ ୭୨ ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ଦେଶରେ ସବୁଠାରୁ କମ୍ ଦାମୀ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ୧୯୫୭ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା। ତେବେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ମାତ୍ର ୫.୯ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିଥିଲେ। ଏହିପରି ଭାବରେ, ଭାରତର ୨୦୧୯ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠାରୁ ମହଙ୍ଗା ନିର୍ବାଚନ ଥିଲା ଏବଂ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ମହଙ୍ଗା ନିର୍ବାଚନ ଅଟେ। ୨୦୨୪ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଏହା ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।
ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟୟବହୁଳ ହେବା ପଛର କାରଣ କଣ
ଅନେକ କାରଣରୁ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନର ଖର୍ଚ୍ଚ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ପ୍ରଥମତଃ ଭୋଟରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଦ୍ୱିତୀୟତଃ ପ୍ରାର୍ଥୀ, ମତଦାନ ବୁଥ ଏବଂ ସଂସଦ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ୧୯୫୧-୧୯୫୨ର ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ, ୫୩ଟି ଦଳର ୧୮୭୪ ପ୍ରାର୍ଥୀ ୪୦୧ଟି ଆସନରୁ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିଥିଲେ। ୨୦୧୯ରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଗତ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ୬୭୩ଟି ଦଳର ୮୦୫୪ ଜଣ ପ୍ରାର୍ଥୀ ୫୪୩ଟି ଆସନରେ ଭାଗ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ସାରା ଦେଶରେ ମୋଟ ୧୦.୩୭ ଲକ୍ଷ ମତଦାନ ବୁଥ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଥିଲା। ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରୁ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ସୀମା ଭାରତ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଦ୍ୱାରା ୫୪ ଲକ୍ଷରୁ ୭୦ ଲକ୍ଷ ଓ ପରେ ୭୦ ଲକ୍ଷରୁ ୯୫ ଲକ୍ଷକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଛି।
ଖର୍ଚ୍ଚ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଉପରେ ନଜର ରଖିବ ଗଠିତ କମିଟି
ସେହିଭଳି ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ ସୀମା ୨୦ ରୁ ୨୮ ଲକ୍ଷକୁ ଓ ପରେ ୨୮ ରୁ ୪୦ ଲକ୍ଷକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଛି। ୨୦୨୦ ମସିହାରେ ନିର୍ବାଚନ ଖର୍ଚ୍ଚର ସୀମା ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନ ମଧ୍ୟ ଏକ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ।
