ଲକ୍ଷ୍ମଣ ସାହୁଙ୍କ ନିୟମିତ ସ୍ତମ୍ଭ
ପ୍ରତିଦାନ ଯେତେ କମ୍, ସେତେ ଉତ୍ତମ । ଦାର୍ଶନିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ତଥା ଗଣିତଜ୍ଞ ରେନେ ଡେକାର୍ଟସ୍ ଏକଥା ଲେଖିଛନ୍ତି । ଯେ ମାଗଣାରେ ଯାହା ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି, ତାହା ଆବଶ୍ୟକ କି ନୁହେଁ । ବରଂ ତାହା ରଖିବା ଏକ ସାଧାରଣ ମାନବର ପ୍ରବୃତ୍ତି ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ସେହି ସମୟରେ ଦେବା, ପ୍ରକୃତ ବିପରୀତ ଘଟେ, ଯଦି କାମ ଚାଲିଥାଏ ଭଲ । କେବଳ ଗୋଟିଏ ଜିନିଷ ଅଛି ଯାହା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ । ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ମତାମତ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପଚାରି ନଥାଏ । ବିନା ଜ୍ଞାନରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ବିଜ୍ଞାନର ନୂତନ ସାଧନ ମାନବ ଜୀବନରେ ସୁଖ ଓ ସୁବିଧା ଯେତେବେଳେ ଆଣିଦେଇଛି । ସେତେବେଳେ ଉପଭୋକ୍ତାମାନଙ୍କ ଆକର୍ଷଣ ଓ ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢିଗଲା । ଘର-ପରିବାରର ପ୍ରାଥମିକତା ବଦଳିଗଲା । ସେଭଳି ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ବୃଦ୍ଧାବୃଦ୍ଧଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା । ବହୁରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ବିପୁଳ ଲାଭ ପାଇଲେ । ମାନବକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାର ନୂତନ ଉପାୟ ଖୋଜିଲେ । ଜୀବନର ମାନେ ଏହା ଯେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ମାନବ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା ।
ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ୧୯୫୦ ପରେ ଭାରତର ବୟସ୍କ ପିଢି ସାତ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଦେଖିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ବ୍ୟାପକ ବିସ୍ତାର ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସେମାନଙ୍କ ବିସ୍ମୟର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ । ଶେଷ ମୁଣ୍ଡରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଓ ସମ୍ବଳହୀନ ଶ୍ରେଣୀର ଯତ୍ନ ନିଆଯାଉ ନାହିଁ । ପ୍ରକୃତି ଚିନ୍ତକ ମଣିଷର ମସ୍ତିଷ୍କକୁ କେବେ କ୍ଷମା କରେ ନାହିଁ । ପ୍ରକୃତି ସ୍ୱକୀୟ ପ୍ରଭାବ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଦକ୍ଷତା ପାଇଛି । ଯାହା ପାଇଁ ସେ ନିଜର ଦାୟିତ୍ୱ ପୂରଣ କରିପାରିବ । ସେ ଯେ କୌଣସି ସମୟରେ ଅଚାନକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଘଟାଇପାରେ । ସାଧାରଣ ନାଗରିକ କେବଳ ବଜାରବାଦରେ ଜଣେ ଗ୍ରାହକ । ସେମାନେ ଏଥିରୁ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଯାହା କୁହାଯାଏ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଦର୍ଶନରେ ଅଣ-ମାଲିକାନା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ଥିଲା । ତଥାପି ସମସ୍ତଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଏକ ବହୁ ଆଶା କରାଯାଉଥିବା ମାନବ ମୂଲ୍ୟ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । କିନ୍ତୁ ବହୁତ କମ୍ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାରିକ ଜୀବନରେ ଏସକୁ ଆଣିପାରିବେ । ସାମଗ୍ରୀ ସୁବିଧା ଓ ଉତ୍ସଗୁଡ଼ିକର ସର୍ବାଧିକ ସଂଗ୍ରହ ହେଉଛି ବଜାର । କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ମାନବ ମନକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉପାୟରେ ଓ ସବୁ ଦିଗରୁ ଏକ ସଙ୍ଗଠିତ ନୀତିରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ ।
ବାସ୍ତବରେ ଏହା ବ୍ୟବସାୟର ସାଧାରଣ ଧାରା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଯାହାଫଳରେ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଆଡକୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ରହିଛି । କେବଳ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ ବିଭିନ୍ନ ଜଣାଶୁଣା କାରଣରୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସଂଗ୍ରହ କରିବାର ଉତ୍ସାହ ଏକ ଉଦ୍ବେଗଜନକ ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଫଳସ୍ୱରୂପ ଅନାବଶ୍ୟକ ସଂଗ୍ରହ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ହେଉଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ଫଳାଫଳ ମଧ୍ୟ ବାହାରକୁ ଆସୁଛି । ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ କଦାପି ଅନାବଶ୍ୟକ ନୁହେଁ । ମନୁଷ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଅନୈତିକ ତଥା ଦାୟିତ୍ୱହୀନ ଶୋଷଣ ହେଉଛି ପ୍ରକୃତି । ପ୍ରକୃତି ଉପରେ ଏହା ଏକ ପ୍ରକାର ଅମାନବୀୟ ଆକ୍ରମଣ । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସ୍ୱରୂପ ପ୍ରକୃତିର ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଫଳରେ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡରେ ଜମି ବୁଡ଼ି ଯାଉଛି । ସେଠାରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦର ଶୋଷଣ, ଏହି ଶୋଷଣକୁ କେହି ଅସ୍ୱୀକାର କରିପାରିବେ ନାହିଁ ।
ପ୍ରକୃତି କ୍ଷମା କରେ ନାହିଁ । ମଣିଷର ମସ୍ତିଷ୍କ, ଧାରଣା ଓ ବିଶ୍ଳେଷଣାତ୍ମକ ଦକ୍ଷତା ଅଛି । ସେ ପ୍ରକୃତିରୁ କେବଳ ସେହି ଉତ୍ସକୁ ବ୍ୟବହାର କରିବେ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଏ । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେ କ୍ଷତିପୂରଣର ଦାୟିତ୍ଵ ପୂରଣ କରିପାରିବେ । ଅବିଶ୍ୱାସୀ , ଲୋଭ, ଅଧିକ ଧନୀ ଓ ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା ତାଙ୍କୁ ଏପରି କରିବାକୁ ବାରଣ କରିଛି । ଏହି କାରଣରୁ ଗରିବ ଓ ଧନୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ବିଶ୍ୱର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୧.୧ ପ୍ରତିଶତ ବିଶ୍ୱର ଅର୍ଦ୍ଧେକ ସମ୍ପତ୍ତିର ମାଲିକ ହୋଇଥିବାବେଳେ ପଚାଶ ପ୍ରତିଶତ ଲୋକ କେବଳ ୧.୩ ପ୍ରତିଶତ ମାଲିକ ଅଟନ୍ତି । ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ସଫଳତା ହେଉଛି ଏହି ଧାରଣାକୁ ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବା ନିହାତି ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । କାରଣ ସମସ୍ତଙ୍କର ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ଉପରେ ସମାନ ଅଧିକାର ଅଛି । କିନ୍ତୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିବା ବିକାଶର ସଂକଳ୍ପ ଅନୁଯାୟୀ, ତାପମାତ୍ରା, ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ବିଷାକ୍ତ କାରଣରୁ ଗତ ପଚାଶ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ, କାର୍ବନ ନିର୍ଗମନ ଭଳି ଅନେକ ଜଟିଳ ସମସ୍ୟା ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି ।
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସେକ୍ରେଟେରୀ ଜେନେରାଲ୍ ଆଣ୍ଟୋନିଓ ଗୁଟେରସ୍ଙ୍କ ବିବୃତ୍ତିରୁ ଏହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆକଳନ କରାଯାଇପାରିବ । ଯେଉଁଥିରେ ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମୃଦ୍ଧତା ତଥା ବିକାଶ ପାଇଁ ବ୍ୟାପକ ତଥା ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଦୌଡ ମାନବିକତା ନିଜେ ବିନାଶର ଉପକରଣ ହୋଇପାରିଛି । ପ୍ରକୃତି ସହିତ ଆମର ସମ୍ପର୍କକୁ ଏହାର ପ୍ରାକୃତିକ ରୂପକୁ ଫେରାଇ ଆଣନ୍ତୁ । ଲୋଭରେ ବା ଅହଂକାର, ଗର୍ବ, ଗୌରବର ପ୍ରଦର୍ଶନ କେବଳ ବୃଥା ଆସ୍ପାଳନ । ଏହା ମାନବ ଜୀବନ ଉପରେ ସର୍ବଦା ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ସମାଜର ଏକୀକୃତ ତଥା ଗ୍ରହଣୀୟ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ ଏହାକୁ ଯେ କୈାଣସି ଚରମରୁ ରକ୍ଷା କରିଥିଲା । ଭାରତର ସଭ୍ୟତାରେ ପଶୁ, ପକ୍ଷୀ, ବୃକ୍ଷ-ଉଦ୍ଭିଦ, ନୂତନ ପର୍ବତକୁ ଈଶ୍ୱରୀୟତା ଦିଆଯାଇଛି ।
ଆଜି ମଧ୍ୟ କୃଷକ ଓ ପରିବାରର ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନେ ଏଥିପାଇଁ ଯତ୍ନବାନ ହେଉଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଆଖପାଖରେ ଥିବା ପଶୁ ଓ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ଓ ପାନୀୟର ଅଭାବ ନାହିଁ । କହିବାକୁ ଗଲେ ମନୁଷ୍ୟର ବୁଝମଣା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ବିଜ୍ଞାନ ଉନ୍ନତି ଦିଗରେ ଦିନକୁ ଦିନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । କିନ୍ତୁ ସେହି ସମୟରେ ଲୋକମାନେ ପାରମ୍ପାରିକ ଜ୍ଞାନର ବୈଜ୍ଞାନିକତା ଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଉଛନ୍ତି । ଯଦି ଏହା ହୋଇନଥାନ୍ତା ତେବେ ଚୀନ୍ ପରି ଦେଶକୁ କାହିଁକି ଶତ୍ରୁ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଏହା ସମାନ ପରିମାଣର ଉତ୍ସ ପାଇଁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି । କେବଳ ଯେ କ୍ଷେତରେ ଶସ୍ୟ ନଷ୍ଟ ହେବା କୀଟପତଙ୍ଗ ଓ ବିଶେଷକରି ବୁଣାକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଘଟିଥିଲା । ଯାହାର ଉପସ୍ଥିତି ସେମାନେ ଗର୍ବ କରୁଥିଲେ ଓ ଫସଲ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।
ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ୧୯୫୮-୬୨ ର ଦୁର୍ଭିକ୍ଷରେ ଚାଇନାର ପ୍ରାୟ ୩୦ ନିୟୁତ ଲୋକ ମରୁଡ଼ିରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ । ଚୀନ୍ କେବଳ ଚାରା, ମଶା, ମୂଷା ଓ କୀଟନାଶକକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିନଥିଲା । ଏବେ ଏହା ସମସ୍ତେ ବୁଝିଛନ୍ତି ଯେ ପ୍ରଦୂଷଣ, କୃତ୍ରିମ ଆଲୋକ, ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କାରଣରୁ ପୃଥିବୀରେ ଜଳ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ଭଳି କୀଟନାଶକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଦୁଇ ପ୍ରତିଶତ କୋଟ ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଜାଣିଥିବେ ଯେ କୋଟଗୁଡିକ ପ୍ରାୟ ପଚିଶ ପ୍ରତିଶତ ଫସଲକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରେ । ହିରୋସିମା-ନାଗାସାକି ପରେ ଚୀନ୍ର ବିନାଶ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ଭୟଙ୍କର ଉଦାହରଣ । ତା’ ସତ୍ତ୍ୱେ ଏବେ ଜ୍ଞାନର ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୁଝମଣା କିପରି ଉତ୍ପାଦନ କରିପାରିବ ।
ମଣିଷ ସାମ୍ନାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭୟଙ୍କର ପରିସ୍ଥିତି । ଏହାର ସମାଧାନ କେବଳ ମଣିଷ ଦ୍ୱାରା ଖୋଜିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ମାନବ ପରିବେଶ ଉପରେ ଷ୍ଟକହୋମ ସମ୍ମିଳନୀ, ୧୯୭୨ ଜୁନ୍ ୫-୧୬, ପରଠାରୁ ଅନ୍ୟ କେତେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି ବୋଲି କେହି ଅନୁମାନ କରିପାରିବେ କି ? ବେଳେବେଳେ ଜଳବାୟୁ ସଙ୍କଟ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଏ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମୟରେ ଜଳ ପ୍ରଦୂଷଣ, ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ, ଅପମାନ ବୃଦ୍ଧି, ଖାଦ୍ୟ ସଙ୍କଟ, ବିଶ୍ୱ ବିବିଧତା କାରଣରୁ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ନିର୍ଗମନ ଭଳି ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥାଏ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଆଣବିକ ନିରସ୍ତ୍ରୀକରଣ ଓ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଭଣ୍ଡାର ହ୍ରାସ ଭଳି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି । ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ମନୁଷ୍ୟ ଓ ପ୍ରକୃତିର ସମ୍ପର୍କ ଭାଙ୍ଗିବାରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ । ମାନବ-ରୁ-ମାନବ ସଂପର୍କରେ ଅବିଶ୍ୱାସ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ଯାହା ଅସୁରକ୍ଷିତତାର ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚିନ୍ତାଜନକ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ହିଂସା, ଆତଙ୍କବାଦ, ଯୁଦ୍ଧ ଦେଶ ଛାଡିବା ଓ ଅସୁରକ୍ଷିତତା ସବୁଠାରେ ସେମାନଙ୍କର ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପକାଉଛି । ଏହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବହୁତ ମିଳିତ ପ୍ରୟାସ ଆବଶ୍ୟକ ।
ପ୍ରକୃତି ଓ ମାନବିକତା ପ୍ରତି ଭାରତର ପାରମ୍ପାରିକ ଦାୟିତ୍ଵ ପୂରଣ କରିବାକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଏହି କଷ୍ଟଦାୟକ ସୁଯୋଗ ଆସିଛି । ଏଥିରେ ସରକାରଙ୍କ ତୁଳନାରେ ନାଗରିକ ସମାଜର ଭୂମିକା ଅଧିକ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାକୁ ସବୁ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ପଡିବ । ପ୍ରଥମ ପଦକ୍ଷେପ ହୁଏତ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇପାରେ, କାରଣ ସେମାନେ ସମାଜର ସବୁଠାରୁ ସମ୍ମାନଜନକ ଶ୍ରେଣୀ ହୋଇ ରହିଛନ୍ତି । ସେମାନେ ଏହାକୁ ଚିହ୍ନିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଅଧ୍ୟକ୍ଷ, ମହାନଦୀ ବିହାର ମହିଳା ସ୍ନାତକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ , କଟକ -୪
ଦୂରଭାଷା: ୯୦୪୦୧୫ ୧୪୭୫
laxmansahoo9040@gmail.com
